(@Hizpidea irratsaioko kolaborazioa)
UNESCOk izendatu zuen gaurko eguna “Ama Hizkuntzaren Nazioarteko Eguna” aniztasun linguistikoa eta kultura aniztasuna sustatzeko. Zehazki 1999an erabaki zuen otsailaren 21 Ama Hizkuntzaren Nazioarteko eguna izatea. Egun horren aukeraketa ez da kasualitatea, jakina. Nazioarteko egunen atzetik beti dago efemirederen bat, kasu askotan gainera, aldarrikapen, protesta eta tragedia biltzen dituena.
Eta, Ama Hizkuntzaren Nazioarteko eguna ere ez da salbuespena. Izan ere, 1952an, Bangladeshko Dhaka unibertsitateko ikasleek, Jagannath Goi eskolako eta Dhaka Medikuntza eskolako ikasleekin batera, manifestazioa egin zuten bengaliera hizkuntzaren ofizialtasuna eskatzeko orduko Pakistango gobernuari. Hizkuntza eskubideen aldeko manifestazioa izan zen, administrazioan eta hezkuntzan bengaliera hizkuntza ofizial izan zedin.
Pakistango orduko gobernuak urdu hizkuntza izendatu zuen hizkuntza ofizial bakar gisa, 4 urte lehenago (1948) eta horrek egoneza eragin zuen gizartean. Gobernuak biltzeko eskubidea ere debekatu bazien ere, herritarrak antolatu egin ziren eta 1952ko otsailaren 21ean kalera atera ziren.
Iturria: wikipedia 1952 Bengali Language movement.jpg 18 KB
(Argazki gehiago hemen)
Manifestarien kontra oldartu zen polizia eta unibertsitateko ikasle bi erail zituen. Baina bengalieraren aldeko mugimenduak aurrera jarraitu zuen eta 1956an gobernuak ofizialtasuna aitortu zion.
Bada, hain justu, 1952ko otsailaren 21eko protesta hura gogoratzeko aukeratu zuen UNESCOk Ama hizkuntzaren nazioarteko eguna izendatzea; esan bezala, 1999tik, nahiz eta lehenengo ospakizun eguna 2000n izan zen.
Iturria: wikipedia 21st February, 1952: Part of the historic meeting in front of old arts faculty building.
Ekimena, gainera, bengaliar batena izan ezin zen: Rafiqul Islam. Berak idatzi zion NBEko orduko ordezkari zen Kofi Anani eskatzen desagertzeko arrisjuan zeuden hizkuntzen aldeko ekimena har zezan eta izenta zezala otsailaren 21eko eguna Hizkuntzen aldeko eguna, Dhaka hirian 1952an gertatutako hilketak gogoan.
Nazio Batuen aldarrikapenak dioenez, “hizkuntza da gure ondarea zaintzeko eta garatzeko tresnarik indartsuena. Ama hizkuntzak sustatzeko ekimenek balio dute hizkuntza aniztasuna eta hezkuntza eleanitza sustatzeko, baita ohitura linguistikoen eta kulturalen alde kontzientzia hartzeko eta elkar-ulertzea, tolerantzia eta elkarrizketa sustatzeko”.
Eta, hain justu, elkarrizketak sortzeko balio dute sare sozialek. Beraz, aurten ere, Rising Voice proiektuak gaurko egunean sare sozialak erabiltzeko ekimena abiarazi du.
Nik neuk Maite Goñiren bidez ezagutu dut. Berak, sustatu.com atarian azaldu du, zela Rising Voicek aurten, hizkuntza gutxituen aldeko aldarrikapena meme bidez egitea proposatu duen. Eta, hala, Maitek, edo sarean ezagutzen den bezala, Euskaljakintzak, urratsez urrats azaldu du nola parte hartu daitekeen kanpainan.
Egia esateko oso erraza da, Maitek emandako pausuak jarraituz gero:
Twitter, Facebook, Instagram moduko sare sozialetan elkarbanatzea da kanpainaren asmoa, traola bi erabiliz. Bata orokorra (minority language, hizkuntza gutxitua) eta bestea propioa, kasu honetan, #euskara, zein hizkuntza gutxituan ari garen zehazteko.
Goizean zehar ibili naiz #memeML hitz-traola ikuskatzen eta euskaraz ez ezik, beste hainbat hizkuntzatan ere ikusi ditut txioak; batzuk aipatzeagatik, mezuak daude idatzita kornubiera, asturieraz, katalanez, friuleraz, sardinieraz eta baita aimara hizkuntzan ere. (Hizkuntza hauek guztiak eta gehiago mapan kokatzeko jo Hitzargiak webgunera).
Rising Voice proiektuaren ekimena dela esan dugu. Proiektu horren helburua da herritarrek dituzten ideiak eta ekimenak sareratzea eta elkarbanatzea; izan ere, hizkuntza batzuek beste batzuek baino leku gehiago hartzen dute baita sarean ere eta hala 2004an bloger talde baten ekimenez sortuta proiektuak, gaur egun, baliabideak eskaintzen ditu hizkuntza indigenen aldeko aktibismoa sustatzeko.
Beraz, ba, HalaBedi irratizale guztiei ere dei egiten dizuet zuek ere parte har dezazuen Ama Hizkuntzaren Nazioarteko egun honetan, zuen memeak sareratzen eta euskararen aldeko aldarrikapenak egiten sare sozialetan.
#amahizkuntza vs #lehenhizkuntza
Ama hizkuntza kontzeptuak niri zera moduko bat eragiten dit. Izan ere, nire ama hizkuntza ez zen euskara izan, iaz txio batean azaldu nuen bezala, gaurko egunez:
@desplazatua Euskal Herrian kontzeptu hori gaindituagoa badugu ere, nazioartean oraindik erabiltzen da… Nik ere nahiago lehen hizkuntza
— Kike Amonarriz (@KikeAmonarriz) February 19, 2016
Horren harira, Kike Amonarrizek erantzun zidana gogoratu nahiko nuke zuekin, alegia: “Euskal Herrian kontzeptu hori gaindituagoa badugu ere, nazioartean oraindik erabiltzen da…” eta aukeran “lehen hizkuntza” kontzeptua proposatzen zidan.
Eta, hala da, gure kasua: lehen hizkuntza euskara daukagu, etxetik ez badakargu ere.
