Etiketaren artxiboa: irratia

Irrati eredu elebidunak

2 erantzun

Herri Irratiak euskara eta gaztelera erabiltzerakoan esperientzia erakargarriak egin izan ditu urte luzez.


Azkenean, irrati horretan euskara asko ala gutxi entzuten ote den gaian baino bien arteko jokoa posible dela erakusten zutela aipatu nahiko nuke. Eta hori ez dute egin ez Radio Euskadikoek ezta, noski, Radio Bilbaok edo San Sebastianekoek ere.


 


Berrian irakurri dut Onda Vascak Herri Irratia irensteko bidean dagoela eta hainbat ahots ezagun  desagertuko direla/zaizkigula. Hain justu ere, euskarari tokia egiten zioten esanguratsuenak.


Esku-aldaketa erabat gauzatu aurretik, Herri Irratiak euskararen alde egin duen bide aberatsa gogoratuko dut. Horretarakoez da behar iraganera luze jotzea ezta aportazioa koantitatiboki zenbatekoa izan den kalkulatzea ere. Bai ordea, kirol erretransmisioetan, kultur saioetan, magazinetan eta albistegietan hizkuntza biak zein modu interesgarrian erabili izan duten aipatzea. Konbinaketaren teknika erabili izan dute.


Irrati horretan, euskarak ateak zabalik zituela adieraztea lortzen zuten. Entzule batek euskaraz deitu eta hizkuntza horretan segitzeko giro xamurra  aurkitzen baitzuen. Gainera, esatari elebidunak zirenez asko eta asko, hizkuntza batetik bestera egiten zuten bidea modu naturalean, gaiaren arabera edota elkarrizketatuak nahiago zuen hizkuntzari aukera emanez.


Entzule elebakarrek ere, bazekiten, esatariak egingo zuela zubi lana eta ulertzen  ez zuena hurbilduko ziola  modu natural eta atseginean.


Herri Irratiak aportazio polita egin du euskara etxe txokoetara   sartzeko baita gaztelera nagusi zutenetara ere. Gainera, bertako musikak beti izan du leku dexentea, propioagoa sentitzen dugun eskenategia eraikitzeko orduan.


 


Esperientzia horretatik ikasi beharra daukagula uste dut, eta Herri Irratian erabili izan dituzten ereduak beste irrati batzuetara eta, baita ere, telebistara nola egokitu daitezkeen aztertzen hasi.


 


Hurrengo baterako utziko dugu proposamenak egitearena, baina, edozelan ere, nondik nora joango naizen ikusteko, ikertzen hasi beharko ginateke gazteleraz ari den hemengo irrati-telebistagintza publikoan   euskarari ateak nola zabaldu. Nola egin bereziki arrakastatsuenak diren saioetan euskarak leku bat izan dezan, edukietan konbinatu bi hizkuntzak, esatarien potentzialitatea erabili eta orain arteko zuri-beltzezko paisai linguistikoak euskararekin koloretu.

Zuzeneko pantailan

Utzi erantzuna

Bertsolarien txapelketan izan nintzen Barakaldon. Asko disfrutatu nuen. Asko poztu nintzen Maialenengatik. Asko denongatik.

Euskadi Irratian, Nikolas Aldaik jubilatu aurretik zuen programan entzun ahal izaten zen “…eta hitza jolas bihurtu zen”. Atzo, BECen ez zen jolasik egon, joko serioa izan zen, ahozko sormena borborka, lehia bizikoa eta energiaz betea.
Zuzenean bizi izateko ekitaldi bat izan zen igandekoa.

Aurreko txapelketan, egun erdiz bakarik egon nintzen bertan. Goiza telebistaz eta arratsaldez ber-bertatik. Oraingo honetan, goizeko 9:30etarako aretoan ginen, saioa noiz hasiko zain. Eta amaitu arte.

Ni naizen bezalakoa izanda, ez nuen pentsatzen hain erraz aguantatuko nukeenik horrenbeste denbora aulki batean eserita. Baina, ez,  ez zitzaidala luze egin. Gogorra bai, aulkia. Bestela ez.

Lujanbio zalea naiz. Kantatzeko eta gaiei aurre egiteko duen moduagatik gustatzen zait.

Atzotik bera dugu txapelduna. Emakumeen Asanbladak, Bilgune Feministak eta Emakundek berdintasunaren aldeko ehundaka kanpainei segida emanez bezala parekorik gabe. Euskarari gaztetasuna, freskotasuna eta  bultzada emanez, “neska bat es mucho”.

Barakaldon kantuan entzun eta jendearen poza ikustean, ondo goazela iruditu zitzaidan. Espero ez denean lehio berriak irekitzen direla.

Oholtza gainean txiki eta atzeko pantailan plano motzean hain presente ikusteak, sekulako kontrastea egiten zuen. Nahi barik begiak irudi handira joaten zitzaizkidan, telebistak sortzen duen ohiturari jarraituz.Plano motzaren adikzioa handia da gero.
Baina gurata, nire begiek eskaintzen zidaten irudia jarraitzera behartzen nuen nire burua. Zuzenekora. Eta han Maialen, bere gorputzaren mugetan benetan handi sentitu nuen. Ahaltsua. Eta 15.000 pertsonen aurrean, zutunik, kantuan,  duin eta handi ikusi nuen.

“Erruduna sentiaraztea zenuen lege…”

Utzi erantzuna

Memoria kolektiboan (telebistan
agertzen diren irudiez osatua dagoena; 
 bestelakorik ez dagoela baitirudi)
fresko ditugu, oraindik ere, Fórum   Filatélico eta  Afinsako aferaren
irudiak. Azken egunean beste bi 
gehitu zaizkie, Lehman Brothers finantza
enpresa erraldoiarenak eta 
espainiar epaitegi gorenak ANV-EAE legez
kanporatzearenak.

Eta, honainoa heldu zaren irakurlea, leitzen segi eta
jakingo duzu 
nola lotzen ditudan nik hiru horiek.

Posta-zigiluak
diru trukean
Itxura oneko bulego batzuen kanpo aldea, forja eta guztiz
jantzitako 
ate zabalak, metalezko plakak enpresaren izen disdiratsua
agerian 
zutenak  eta, panoramika bat eginez, kontrapuntu gisa, inbertsio 

horietan kalteturik gertatu zirenak, pankarta ziztrin baten 
atzealdean,
justizia eske (ikus El Paisek ateratako argazkia).

2006ko kontuak dira eta gogoan dut irudi horiezaz gain ikaragarri deigarria iruditu
zitzaidala  
orduan  notizien testuaren sustratuan  ageri zen ikaskizuna: “dirua 
azkar egin nahi duen (klase ertaineko inbertsore hori) zekenkeriz 

jokatzen ari da”. Milako batzuk inbertitu eta 

kale egiten duena “etorri berri” bat da. Miloiak  dituenak jakin badaki 
“halakoak” ez direla fidagarriak. Klase kontua ere izaten da.
Notiziak  sekulako moralina  dosiaz jantzi
zuten telebista- eta  
irrati-albistegietan.
Bide batez, orduan kartzeleratu zituzten exekutiboetatik zenbat daude gaur egun giltzapean?

Mahaia hustu behar izan 
duten exekutiboak
Atzoko irudietan, AEBko Lehman Brothers
finantzierak  
Londonen duen  bulegari eta  brokerrak ageri dira kartoizko
kutxa 
txikietan beraien trastu guztiak sartuta, koadroren/argazkiren bat 

besapean eta harridura aurpegiaz espaloian oinez. Gazteak dira. 

Langabetuak gaurtik aurrera.  Atzo arte, pelikuletan agertzen 
zaizkigun
bezalatsu imaginatzen ditugu, telefono bat belarrira 
pega-pega eginda  eta
beste eskuarekin zenbaki batzuk markatuz, “buy,  buy” ahoskatzen duten
bitartean.
Horiek kalean dira gaurtik aurrera eta, pentsatzen dut, beraiekin 

batera Iparramerikako hainbat inbertsore kontu-eske nora joan jakin 

ezean izango direla. Baina noski, horiek ere, dirua non inbertitu 
behar
den  galdetzen ez dutenak dira. Zikoizkeri hutsez ari dira, esan 
gabe
esaten dute albistegietan eta irratietako tertulietan.
Hedabideetako horiek
orain  inbertsio asuntoetan jakitun hutsak dira, 
denek dakite munduko
diruen gorabeheren zergatiak.
Beraien iradokitzen dutenez, “ikusten zen”
halako zerbait gertatuko 
zela eta, nola ez, bete da  
predikzioa.

Nekagarriak egiten zaizkit.

Agian, tonua eta jarrera  beste
bat izango da hemengo kutxak, bankuak eta 
inbertsio fondoak, estatuko letrak
eta enpresa txiki askotako akzioak 
pikutara joaten badira. Ez naiz 
apokaliptiko jarriko, baina ondoko 
asteetako irratsaioetan eta
albistegietan  seguru halakoak entzungo 
ditugula eta orduan ere klase
ertainekoak, diru apur batzuk pilatu eta 
bankuetan gorde dutenak izango
dute errua.

Izan ere, kexaka eta arduratuta ageri direnak ez dira bankuetako
nagusiak 
izango, horiek dibertsifikatuta izango zituzten ordurako beraien 

diruak. “Jakina baita horrela egin behar dela”, esango du 

inbertsio-aholkulari batek (mikroprograma bera  diruz babesten  duen 
berbera).

“Oso guapo agertu zara, Josefran”
Agian hala esango zioten etxean prentsaurrekoa eman berri zuen espainiar  epaile nagusiari. Egia
da kolore ona daukala Hernandok, udako  eguzki kolorea aurpegitik
kendu barik. Azal motak izango du zerikusia.

Mikroz inguratuta ikusi dut,
lasai samar garrantzi horretako agerraldi  bat egin behar duen batentzako.
Baina, noski, hor ere, inbertsio  adituek eta tertulianoek ondo dakiten
bezala, sententziaren nondik  norakoa izango zen ez da sorpresa izan.
Oporretan joan aurretik ere,  eta askozaz lehenagotik ere, etxerako lanak
ondo eginak zituzten.
Eta, hori oso  ondo zabaldu dute egunkari, irrati eta
telebistek, 
sententziak “titiko ume batek bazekiena” esaten du:  
errudunak 
direla. Errudunenak.

Harritzen nau Lehman Brothers, Fórum
Filatélica eta Ike hurakanaren   errua ez leporatu izana.

P.S.
Bat: Lehman Brothers-en webgunea zabalik dago hau idazten nabilen   honetan
eta paradoxikoa  iruditu zait aurkezpen lerroetan esaten   duena: ?We
actively participate in key fixed income markets worldwide   with a 24-hour
securities trading presence and are uniquely suited to   meet the complex
financing and investment needs of our clients?.

P.S. Bi: Noski, Ruper
Ordorikaren kantu baten izenburutik atera dut   artikulu honena.

Imanol, aste santua, eguraldiaren berri eta biolentzia-aro luzea

Utzi erantzuna

Badakit, zaila dela izenburuan agertzen diren
elementuak nola lotu ditzakedan pentsatzea. Irakurri segidan datozen lerroak
eta mataza askatzen joango naiz.

 

Nire lagun batek esaten zuen, Imanol
(Lartzabal) kantariaren musikak tristetu egiten zuela. Hori bai, melankoniatsu
zegoenetan, bere kantuak entzutea baino gauza hobegorik ez ei zegoen alaitzeko.

 

Aurtengo udaberriko jaiegunetan etxe-inguruan
ibili naiz. Ez neukan ez planik ezta gogorik ere inora joateko. Egunero entzun
izan ditut telebistako albistegietan, oporretan etorritakoen penak eta nekeak euria, elurra
eta denboralea (hala  irakurri nuen
Berrian itsas zakarra eta olatu erraldoiak izendatzeko!) zela-eta.

Niri bost zelako eguraldia egiten zuen.
Egitekoa neukana egiteko parra, eguraldi ona ala txarra.

Ala ere, ETBko eguraldiaren berri izan dut
erreferentzia modura, eta ordu betero irratian ematen dituzten parteak ere
entzun izan ditut sarritan. Eta, egunez egun zelako eguraldia  egingo zuen jakiten nuen. Aldatu, ezin nuen
eguraldi kaxkarra aldatu, baina  elurra,
euria, hotzberoa eta itsasoaren egoera zehaztasun handiz jaso nezakeen,
egunero, orduoro gura izanez gero (“…eta noiznahi eitb24.com-en”).

 
Hori bai, Rubalcaba espainiar ministroari entzun nionean,
“biolentzia-aro luze” baten aurrean geundela esaka, atsekabetu egin nintzen,
zeharo.

Nola da posible eguraldia, berez naturaren
esku dagoen gorabehera kontrola ezina, eta egoera politikoa (baita
biolentziaren aurpegiak erakusten dituena ere) maila berean baleude bezala sentitzea!. Nola liteke, euria egiten duenean
guardasola hartzearen pareko izan behar izatea “biolentzia-aro luzea”
datorrenean, pasatu arte zain egotea baino irtenbide gehiagorik ez egotea.

 

Umore txartu egiten nau horrek. Izan ere, “erabakitzeko
eskubidea” bezala, “zelako aroak” eta beraien “luzera” erabakitzeko eskubidea eduki
gurako neuke.

 

Imanolen kanta bat jarriko dut eta, seguru egon, horrek fatalismotik irtetzen
laguntzen nauela

Erregistroak

3 erantzun

Mariano Ferrer maisuaren “El kiosko de la
Rosi” zen, niretzako zalantza barik, prentsa errepasoa irratiz nola egin
beharko litzatekeen erakusten zuen eredurik egokiena. Herri Irratiko saio hura
gure irratigintzaren erreferentzia nagusienen artean dago.

 

Enpresa desberdinek kaleratzen dituzten
egunkarien gainbegirada kritiko hartan berrien aipamena egiteaz gain, egunkaria
beraren ildo editoriala aipatzen zen. Gertaera eta testuingurua, berria eta
berriemailearen ikuspegia agerian utziz.

 

Noski, harrez gero aideratu egin izan diren prentsa
errepaso asko oso eskasak izan dira. Ez naiz ari RNEk Bilbotik emititzen duen
albistegi saioetan Berria eta Gara ez dituztela ezta aipatu ere egiten. Ez, ez
naiz orain zentsura horretaz arituko.

Irrati gehienetan, eta gehiegitan betegarri
gisa, egunkarietako izenburuak zeintzuk diren aipatzeari dedikaturiko minutuaz
baizik.

Irrati askotan, egunkariaren izena aipatu eta
titularra zein izan den esaten dute, zuzen zuzenean. Irakurketa hutsa eta
askotan berdintsuak diren izenburuen errepikapen hutsala eginez.

Horretan erori egin izan dira baita niretzako
irratsaio gustukoena  den Mezularian ere,
hauen kasuan agerkari digitalen errepasoa egiten zutenean (ezin du pasatzen utzi Luistxo Fernandezek plazaratu zuen polemika). Eskerrak orain,
Juanjo Sanmigelek heldu diola trabeskako eta ikuspegi kritikoaz edukien
azterketa egiteari.

Esaten ari naizenaren harira, Euskadi
Irratiaren denboraldi honetako berrikuntzen artean asko gustatu izan zait Juan
Kruz Lakastaren fitxaketa. Egunero, periodikuetako izenburuak, editorialak,
artikulu aipagarrienak eta abarrak eskuetan hartu eta xehetu egiten ditu. Entzun
nion egunero hamabost bat egunkari aztertzen dituela. Bada, ederki gainera. Oso
gustura egoten naiz bere iruzkinak entzuten.

Titularren aipamena besterik ez dutenen
aurrean Lakastarena luxu bat da, aktualitatea miatu eta aleen artean urrea eta
gorotza ikusten laguntzea.

 

Berrian igandero idazten dituen artikuluak (hauetariko
batzuk antologikoak, zinez) eta aipatzen ari naizen prentsaren azterketak
erakusten du tipo honek sorbalden gainekoa ondo erabiltzen dakiela, gainera
hitza, umorea eta ironia ondo manejatuz.

Eskertua

2 erantzun

Dima gainetik behera nentorren lanerako bidean, Euskadi  Gaztea entzuten. Arizti politak daude  inguruan, errepidearen jira-bueltek ikusteko parada ematen dizutenean, disfrutatzeko moduko egun gaur.

Gosari orduan Joxerra Gartziari eginiko elkarrizketatxo bat irakurri dut: euskaren suspertzea eta bultzada gratifikazioaren bidez egin beharko litzatekeela zioen. Berrian aurkituko duzue bere argumentazioa. Polita eta interesgarria iruditu zaizkit.

Irakurritakoaz pentsatzen nengoela, irratian, Itoitzen “Lau teilatu” kantaren bertsio berri bat aurkeztu dute,  estrainekoz: Amaia Monterok eta Mikel Erentxunek eginikoa. Gogoangarria. Pozik nengoen

Pena

Utzi erantzuna

Gaur goizez, RNEko goizeko tertulian,  Espainiako himnoari hitzak jartzeko asmoaz berba egiten hasi direnean, ea nondik nora joko ote zuten zain geratu naiz.


Ziur ezin dut esan, lehena ala bigarrena izan ote den Joseba Arregi hitza hartzen, baina bai, bere ahotik buruan dituen obsesioetako bi atera direla tupustean.


Himnoari hitza idazteari garrantzia kendu dio baina, segidan, hala egiten dutenean “ikasiko dutela/dugula” esan du, etxekoen artean berriketan dabilenean erakusten duen patxada berberaz. Bat.


Irratia aditzen eta gidatzen nengoen, aldi berean. Entzuten nuenaz, binaka etorri zaizkit sentimenduak ere, grazia eta tristura.


Arregi tertulianoa, argumentuaren lerro beretik, “alderdiari” buruz hasi da hitz egiten, euskal komunitate autonomoetako baten ereserkia egiterakoan PNVren aldeko hitzez jositakoak ezabatu (mutu laga) behar izan zituztela esanez.  Bi.


 

Zintzotasuna

Utzi erantzuna

Hainbat eta laisterren (eta berandu nabil!) esatea hobe.
Hala egin
ezean, alkate izendatzen dutenean, bestelako asmo batek
eragindako
lerroak direla hauek, esango du-eta baten batek. 
Hara ba:
irakurri nuenean, Marian Beitialarrangoitia, Euskadi Irratiko
Faktoria saioa
egiten duena, udal hauteskundeetara aurkezten zela eta
kanpainak irauten zuen
bitartean, utzi egingo ziola irratian aritzeari,
deigarria egin zitzaidan.

Jakina zen saio horretan hauteskundeei buruz  hitzegingo zela. Eta

ordurako zabaldua zen Marian delako hau ere hautagai zela Hernaniko

udalerako (nik oduan, ez nekien zein alderdiren zerrendan, zinez!),

baina hortik, gauza biak batera ezinak kontsideratzea eta bere lana
behar
bezala ezin zuenik bete asko esatea zatekeen.
Baina, akaso hor dago gakoa,
badira hemengo irrati-telebistagintza
publikoan aritzen diren beste
profesional batzuk hauteskundeetara
aurkeztu izan direnak eta ez dut oraino
entzun kanpainak zirauen
bitartean “lehen planotik” izkutatu izan direnik.
Marian bai.

Faktoriak galdu du arrunt bilakatu zitzaigun ahotsa eta lan
modua.

Hauteskundeak izan eta gero jakin izan dut Hernaniko alkate
izendatuko
dutela, Beitialarrangoitia anderea, botuz ondo hornitua.
Bejondaiela.
Genero onekoa dela erakutsia du, dagoeneko. 

Maialen eta Felix

3 erantzun

– “Badakizu nola esaten zaion gazteleraz itsaso
handi-handiari?”
galdetzen du batek.
– “Pues…”, dio neska pinpirinak,
aurpegiaren keinukera puztuz eta
eskuak astinduz, “…osea, no” erantzuten
du.
– “Ba, bai, ozeano” errematatzen du besteak.

Gustatzen zait Euskalmeteko
Maialen Martija. Ez da aspaldi hasi dela eguraldiaren berri ematen Euskadi
Irratian eta badu zerbait.
Hori bai, gustura esango nioke “kaixo” ez dela
“kaiso” ahozkatzen.

Modu berean, Radio Euskadiko Felix Linaresi, “the boss”; “la
voz”(“la bos” irakurrita), gustura esango nioke egunero entzuten dudan
irrati-txinpartan (“Bulevard, dialogos en Radio Euskadi, con Xabier Lapitz”)
ahozkera-akatsak konpondu beharra dituela.
Batetik “dialogos” hitzak
ez duelako diptongorik,
eta “diálogos” ahozkatu beharko
litzatekeelako, eta bestetik ez
delako “Sabier” esaten, ezta ere “Lapitx”.

Ikusten duzu, hauteskundeen osteko irakurketa sakon eta korapiltsuetan
sartu beharrean, nolako azalkerietan nabilen.