Badirudi, datak eta eginkizunak medio, Aramaioko san Martin patroia hartu nahi izan duela eredu COP29 delakoak azaroaren 11n hasita burutuko duen batzarrean. Lehen begiratuan behintzat, partaideek gure santuaren antzera jokatzen hasi nahi dutela pentsarazi lezake bertan tratatuko den gai nagusiak, hau da, nola partekatu kapak eta sosak aldaketa klimatikoaren aurrean txiro huts direnekin.
Bigarren begiratuan, halere, eragozpentxo bat du kontuak: Nazio Batuen Erakundeak klima-aldaketari buruz jarduteko urtero antolatzen duen batzar hori Azerbaijan-go hiriburuan izango da oraingoan. Berriz ere, eta kasualitatez bezala, ekonomia energia kutsagarrietan –petrolioan eta gas naturalean– oinarritzen duen estatu batean.
∞∞∞∞∞∞∞∞
Elezaharrak kontatzen duenez, Tours-eko santu aramaioartuak negu gorrian eramaten zuen kapa beroa erdibitu zuen ezpatarekin, zati bat erdi biluzik azaldu zitzaion behartsuari emateko. Oraingo COP29an bezalatsu, seguruenik.
Tamalez, ezin jakin daiteke aldez aurretik hain santu eskuzabalik hurreratuko ote den hamaika egunez luzatuko den Baku-ko biltzar horretara, baina itxuraz, adarretatik helduko zaio azkenean klimaren aldaketarekin lotutako programen finantzaketari, estatu aberatsek hamabost bat urte baitaramate zoroarena egiten, poltsikoa behar beste astindu gabe.
∞∞∞∞∞∞∞∞
Kalkuluen arabera, 2,4 bilioi dolar jarri beharko lukete 2030erako, burua atera ezinean ari diren estatuetako trantsizio energetiko, galera, kalte eta beste hainbat arazo larri gehiagori erantzuten hasi ahal izateko. Kontua da –eta horretaz jardungo omen dute partaideek– nork ipiniko duen diru hori mahai gainean, batez ere zenbait estatu kutsatzaile erraldoik (Txinak berak) orain ere parte hartzen ez dutenean 100.000 milioi dolarreko funtsa osatzeko orduan. Eta kontua ere da zenbat eta zer irizpideren arabera jarri beharko lukeen estatu bakoitzak, zenbaterainokoak izan beharko liratekeen maileguak eta zenbaterainokoak subentzioak eta nola banatu, zenbat erreserbatu beharko litzatekeen ekaitz, haize-zurrunbilo eta uholdeen prebentzio neurrietarako, suteetarako, lehorteetarako, etab.
Horri guztiari beste kezka bat gehitzen zaio kasualki: estatu aberatsek gainerako estatuen parte-hartzea eta erantzukizun handiagoa nahi dute finantzaketa klimatiko horretan, herrialde kaltetuenak eta zaurgarrienak barne.
Eztabaida garrantzizko bat ziurtatuta, beraz. Eta amaierarako geratuko da akordioren bat adostearena.
∞∞∞∞∞∞∞∞
Ez da berdin gertatzen garrantzi gutxiago ez duen beste puntu batean, COP29ko presidentziak kaleratutako Jardute-gutunean ez baita deskarbonizazioa eta erregai fosilen desagertze-premia aipatu ere egiten, eta aipatzen ez bada, nekez espero daiteke horri buruzko akordiorik ere, nahiz eta azaroaren 15eko gai-zerrendan honako txepelkeria hau iragarri “Energia / Bakea, Sorospena eta Susperraldia” atalean:
Negutegi-efektuko gasen isurketen eragilerik larriena da energia eta klimaren jarduera orokorrerako lehentasunik handiena du […] COP29 honek espazioa eta aukera eskainiko dizkie parte interesatuei bildu daitezen eta aurrerapen kolektiboak lor ditzaten.
Espazio-eskaintza horrezaz gainera, energia berriztagarrietarako duten potentziala medio (“irtenbide- eta aukera-iturria” ei dago Azerbaijanen), garrantzi handiko rola joka omen dezakete COP29an “emisio baxuko garapeneranzko trantsizioa sustatuz”.
Ondo irakurri duzu, irakurle: gauerditik 90 segundura egon, eta emisio baxuko garapeneranzko trantsizioa sustatu nahian ari dira.
∞∞∞∞∞∞∞∞
Agenda adostua denez, argi dago guztiek dakitela zer planteatzen ari den egunotako egitarauan eta zergatik. Edonola ere, gogoratu beharrekoa 2015ean, munduko beroketa 1,5ºC-tik gora ez egiteko helburua jarri zela Parisen burututako COP21 delakoan. Muga hori ez gainditzeko, 2030erako negutegi-efektuko gasen isurketek 2019an izandakoak baino %43 baxuagoak izan beharko zutela aurreikusi zen. Eta beste hainbat kontu gehiago ere bai, baina ez dirudi aurreikuspen eta portzentaia horiek kontrastatzeko eta, hala behar izanez gero, egokitzeko asmorik dagoenik inon.
Profeta izan gabe eta aurretikoak ezagututa, samur iragar liteke zail samarra izango dela beroketa globalaren eta haren efektuen aurkako neurririk hartzea… ez eta, gorago ikusi bezala, finantzaketaren arazoa zeharo xedatzea ere.
Zalantza larregi, hortaz, batzarretik klima-aldaketari aurre egiteko erabaki bateratu eraginkorrik kaleratuko dela pentsatzeko.
∞∞∞∞∞∞∞∞
Ziur dakiguna da munduko potentzia handienetako presidenteak ez direla bertaratuko (Errusia, Estatu Batuak, Txina, India, Brasil, Australia, Kanada, Alemania, Frantzia…), ezta Europar Batzordeko von der Leyen presidentea ere. Hau da munduko biztanleriaren erdia baino gehiago biltzen duten herrialdeetako buruak ez dira Bakun azalduko.
Bertan ez egoteko argudio zintzoena, dena den, Papua Ginea Berriko lehendakariarena: “denbora-galtzea besterik ez da”. Berak azpimarratzen duenez, estatu garatuek ez diete aldaketa klimatikoaren biktimei laguntza azkarrik eskaintzen. Eta eskaintzen dutena ere…
Lanera azalduko omen diren ehun estatuetako presidenteen artean, espainiarra bai, han izango da.
∞∞∞∞∞∞∞∞
Eta anekdotikoa dela pentsa badaiteke ere, onartu behar da arras kezkagarria dela agintariek eta enpresa-buruek hara joateko baliatuko duten “ibilgailua”. Estimazioek argitu dutenez, Dubai-ko COP28ra iristeko 291 hegaldi pribatu erabili ziren –tartean, Espainiako presidentea bere Falcon 900ean–, guztira 3.800 tona CO2 jaurti zutelarik. Ez da desberdintasun handirik espero COP29ra iristeko moduez eta kutsaduraz.
Eta horretan ere datza bildotsaren amari buruzko buruhaustea, Bakun, nonbait, tratatuko ez dena.
∞∞∞∞∞∞∞∞
Nature agerkariak egunotan kaleratu duen ikerketa sakon batek argitu duen bezala,
Klima-aldaketa globala murrizteko ahaleginak zeharo oztopatuta daude ekonomi-sektore indibidualen hazkuntzagatik eta populazio-talde aberatsen kontsumo energetikoaren intentsitateagatik […] Analisiek garbi erakusten dute CO2ko emisio globalek ugaritzen segitzen dutela eta areagotze hori sektore aberatsenek eragindakoa dela.
Eta ondoren, hegaldi pribatuen mugimenduei eta emisioei buruzko adibide nabarmenenak eskaintzen ditu artikuluak:
FIFA, Doha (Qatar), 2022.11.20 – 12.18 1.846 heg. prib. 14.700 tona CO2
WEF (Munduko Ekonomia Foruma), Davos (Suitza), 2023.01.16-20 660 heg. prib. 7.500 tona CO2
Cannes Film Festival (Frantzia), 2023.05.16 – 27 644 heg. prib. 4.800 tona CO2
COP28, Dubai (Arabiar Emirerriak), 2023.11.30 – 12.12 291 heg. prib. 3.800 tona CO2
Super Bowl, Arizona (EEBB), 2023.02.12 200 heg. prib. 1.500 tona CO2
Horratx, bada, munduko aberatsenek puntualki kutsatzen dutenaren erakusgarritxo bat.
∞∞∞∞∞∞∞∞
Ondoko koadroan, aldiz, 2023an hegazkin pribatuekin gehien kutsatu zuten celebritien zerrenda, “My Climate Carbon Tracker” erakundeak osatua. Ikus daitekeenez, Travis Scott-ek 6.061 Tona CO2 “oparitu” zizkion munduari; Kim Kardashian-ek 5.857 Tona CO2, Elon Musk-ek 4.564 Tona CO2, etab.
Horiexek, beraz, munduan aldaketa klimatikoari aurre egiteko burutzen ari diren ahalegin ezagun eredugarrienak. Jakina, aberats askoren zerrenda falta da panorama osatuagoa egiteko.
Gu bitartean hemen, COP29an adostuko omen diren erabakien zain. Eta fotoboltaikoak eta haize-errotak nonahi ereiten, arazoa arinduko dugulakoan.
Bejondeigula!
