Zelakoak diren gauzak, mikrotipografia eta detailearen gainean idazten nabilela eta hara non, eta bitxikeria hauek jarri zaizkit begien aurrean…

Gara egunkariko bilduma baten bi orrialdeko iragarki baten zatia da argazkikoa . Ikusten duzu zein modu bitxian jarrita dagoen izenburuko “g” hori? Azpiko lerroari tokia egiteko asmoarekin-edo tokatzen zaiona baino askoz gorago kokatuta dago. Hain jarri dute goian, “g” barik “8” ematen du! Azpiko zirkuluan, berriz, ikus daiteke “g” hizki baten kokapen “normala”.

Izenburu beraren hasierako “P” horrek ere tratamendu berezia du (kolore desberdina, handiagoa da eta beherago jarrita dago, hain zuzen) baina begi bistakoa da “borondatez” egindako aukeraketa izan dela, diseinagileok egin behar izaten ditugun erabaki txiki horietako bat; “g” horri, berriz, akats kutsua hartzen diot… Horixe ba, bitxikeria bat.

Bizitzak eta diseinuak begirada batean ematen dutena baino gauza gehiago dute komunean, garrantzitsuenetariko bat, akaso, gauza txikien balioa izango da.

Bizi-pozaren sekretua eguneroko gauza txikien gozamenean oinarritzen bada, diseinu ona detaileetan eta ukitu finean dago oinarrituta.

Diseinuan, garrantzi handia duten gauza txikien artean mikrotipografia dago. Zer da mikrotipografia? Ba, tipografiaren eta hizkien detaileetan eta ukitu eta erlazio txikietan erreparatzea, hau da, detailez lantzea tipografia. Mikrotipografiaren atal bat ligaturak edo loturak dira.

Ligatura, bata bestearen ondoan gaizki ezkontzen diren bi hizkien konbinaketa da. Hau da, bi hizki nahastuta, bakarra eta itxurosoago bat lortzea. Ikusi irudia, “Clasificados” hitza “normal” idatzita eta, azpian, lotura eginda. Detailetxo bat da, badakit, baina ez dago konparatzerik.

Ligaturetan, “F” hizkia egoten da tartean: ff, fi, fl, fj, fk, fh, fb, ffi edo ffl. Geure artean, “fi”eta “fl” izaten dira ohikoenak.

Nik, ohitura bat dut (edo mania bat, ez dakit). Argitalpen batek mikrotipografiari ematen dion garrantzia baloratzeko “Clasificados” orrira jotzen dut, oso neurgailu ona izaten baita orri hau. Aurreratuko dizuet denetik dagoela, askok eta askok ez dituzte loturak erabiltzen, baina hori horrela izanda sekulako aldea egoten da batzuen eta besteen emaitzetan. Ikusi dudan erabilera eskasenetarikoa *La Razón*ekoa da, begiratu bestela erosten 😉 duzun hurrengoan.

Tipografia ugari dago sarean; horietatik asko ordainduz gero bakarrik eskura daitezke, baina badago beste mordo bat ere debalde har daitezkeenak. Debalde eskuragarri dagoen tipo mota horietaz jardungo dugu.

Edozein bilatzailetan free fonts edo horrelakorik idatziz gero, ehunka orri agertzen da; hori bai, kalitate aldetik begiratuta, dena ez da urrea izaten. Hala ere, merezi du ahaleginak, gauza ederrak aurki daitezke-eta.

Aldekoak? Ba, horixe, asko direla eta debaldekoak! Gainera, oso aproposak izaten dira fantasiazko lanetarako, testu motzetarako edo zorroztasun tipografiko handirik eskatzen ez duten zereginetarako.

Kontrakoak? Batzuk ez direla oso fidagarriak izaten ez badira trazatzen (marrazki bihurtzen) eta irudia tratatzeko programekin lantzen, edo beste batzutan, bakarrik maiuskulaz osatutako alfabetoa izaten dutela aukeran.

A! “Oñatiko andereño moñoño hori ñiki-ñakazale amorratua da” edo antzekorik idazteko asmotan bazabiltza, argi ibili, askok ez dute-eta “ñ”-rik izaten.

Hona hemen pare bat helbide:

• Rotodesign Gutxi baina politak.
• 1001freefonts Asko eta denetik.

Zabalik astekariaren oraingo diseinua lehengoa baino gustukoago dudala aipatu nuen aurrekoan ere hala ere, tipografia aukeraketan kale egin dute. Izenburuetarako eta sarreretarako apartatu duten tipo mota ez da testu luzeetan erabiltzeko modukoa. Esaldi motzetan hainbestean, baina besteetan… Oso zaila egiten da izenburu batzuk eta sarrera gehienak azkar eta eroso irakurtzea. Ikusi irudian bestela zelako deserosoa egiten den irakurketa eta zenbat pentsatu behar den mezua harrapatzeko.

Asko sinplifikatuz gero, tipografian bi kontzeptu orokor daude kontuan hartzekoak, ingelesezko Legibility edo irakurgarritasuna eta *Readability” edo irakurtzeko erraztasuna (itzulpena nirea da, proposamen hoberik balego gustura zuzenduko nituzke):

• Legibility edo irakurgarritasuna. Tipografiaren diseinuarekin lotuta dago. Hizkien bana-banakako diseinua nolakoa den eta ea diseinu horrek irakurgarritasuna bultzatzen duen edo ez adierazten du. Adibidez, hizkiak batetik bestera ondo bereiztea (“L” eta “I” edo “M” eta “N” elkarren artean nahasgarriak ez izatea) eta hizkien trazoaren kontrastea nabarmena izatea lagungarriak izaten dira irakurgarritasunean irabazteko.
• Readability edo irakurtzeko erraztasuna. Kontzeptu hori irakurleak izan lezakeen ohiturarekin lot daiteke, baina batez ere, tipografia baten erabilera konkretuarekin zerikusia du. Hau da, egoki edo desegoki erabiltzen den tipografia.

Egon daiteke bateren bat testu luzeak maiuskulaz, negritaz eta kurtsiban irakurtzeko arazorik ez duena, baina ez da normalena. Badira arau batzuk zaindu behar direnak irakurketa errazteko: testu luzeegiak letra larriaz edo kurtsiban ez idaztea, zutabeak estuegiak edo luzeegiak ez egitea, hizkien eta hitzen arteko espazioaren harmonia zaintzea…

Askotan gertatzen da, hala ere, letra mota bat ondo diseinatuta egon arren (irakurgarritasun arauak ondo betetzea), gero haren erabilera praktikoa eskasa izatea eta erraztasunean edo readability an kale egitea.

Zabalikek kasuan bietan egiten dute kale. Letra motak, berez, ez du irakurgarritasun handirik: hizkiek ez dute elkarren artean apenas desberdintasunik, “A” eta “R” edo “O” eta “D” hizkiak, adibidez, ia berdinak dira, eta horrez gainera, erabilera ez da egokia: testu luzeegiak letra maiskulaz, hitzen arteko hutsuneek irakurketa erritmoa apurtzen dute, kasu batzuetan testua estuegi dago, beste batzuetan txikiegi…

Letra mota, berez, ez zait zatarra iruditzen, baina zatarra eta polita hitzak alde batera utzita, halako lan baterako ez zait aukera egokia iruditzen.