Rodari

Ormazabal. Telefonoa. Banatzailea.

Behin Alegin, euskaldunik baizik ez zen lekuan, hiru debagoiendar modelo D gure artean hizketan ari ginelarik bertakoek burua jiratzen zuten guganantz. Ustez eredugarri ginen hiztunok erdarakada, zentzu hispaniko edo angloan, erdarakadaren ostean. Hizkera hibridoen zale, ez dut uste Ahotsaken ni grabatzea inori otuko zaionik.

Aspaldi ez dudala bururik jiratzen ,ordea, banatzaile bat kalean ikusten dudanean. Barneratu dugu online salmenta, nik Circulo de Lectoreseko emakumearen bisita barneraturik nuen naturaltasun berarekin. Sindikalista andaluziarren olioa, hango liburua, telefono kargagailua, hemengo jostailua. Banatzaile festa dugu kalea, furgoneta balsa.

Hauetako bat, estu eta larri etorri zitzaigun aurreko batean baserrira iluntzeko zortzietan. Distantzia sozialaren muga estuek ere ez dute deus egiterik landa abegikortasunaren aurrean eta etxeko biztanle zaharrenak gazta puska bat eskaini zion ogi eta ardoaz. Banatzaileak, hunkiturik, mokaua irentsi zuen ardoa alboratuz. Bazkaldu gabe zegoen. “Peor que en navidades”.

Niri pasarteak Gianni Rodariren Vareseko Bianchi jauna gogorarazi zidan. Komertzio viajantea bera, astean sei egunez lanean, Italia zeharkatu beharrean zegoena. Alabak, larunbatez, zuten tratua gogorarazten zion: badakizu, aita, ipuina gauero.

Telefono kabinaren alegoriak iraungitze data duen honetan, akaso datuen kontsumo jatun hau molda liteke etengabeko txanpon botatze horri, liburuak asko du ederretik. Nik umetan irakurri nituen Telefonozko ipuinak, Elkar 1989, Gianni Rodariren 1962ko originala Joxan Ormazabalek euskaratua. Galdua dut, alea, familiako haur zaharrena izatearen aje.

Iruñeko Kale Nagusiko zigilua du etxean dugun Libro de la Fantasia obrak, Blackie Books 2011, eta bertan biltzen dira Gianni Rodariren obra esanguratsu asko. Liburu sarreran den orri bateko aipu biografiko ederra nahikoa da gainera txikitako oroitzapen goxo guztiak gogorarazteko, honako esaldiak baititu: La Fantástica no debía imponerse como la geometría o la economía, pero Rodari entendía, quería entender, como hombre comprometido que la realidad es maleable. Por eso buscaba que niños y adultos descubrieran la capacidad de las palabras para crear mundos.

Antzeko zerbait dio Joseba Gabilondok, beste hitz batzuekin jakina, Argiako bere azken elkarrizketan. Rodari, pedagogo, kazetari, idazle eta militante komunista eskolaz eskola aritu zen haurrekin hartu-emanean. Aipatu dezaket aurten dela bere jaiotzaren mendeurrena, Vatikanoak eskumikatu zuela, okinen seme zela, fantasiaren gramatikagilea, Einaudi Argitaletxea. Baina informazioa hor dago, eta bere obra, baita euskaraz ere. Nahiago dut bere telefonozko ipuin batekin amaitu, Muchas preguntas izenekoa. Bestela, nire buruari galdetu beharko diot ea egungo banatzaileen egoerak baduen antzekotasunik Rodariren liburuko Bianchirekin, ez baitut uste leher eginda amaitzen duten langileok adorerik ba ote duten ipuin kontuetarako.

Érase una vez un niño que hacía muchas preguntas, lo cual no es un mal, sino un bien. Pero era difícil dar una respuesta a las preguntas de aquel niño. Por ejemplo, preguntaba:

-¿Por qué los cajones tienen mesas?

La gente le miraba y quizás respondía:

-Los cajones sirven para guardar los cubiertos.

-Ya sé para lo que sirven los cajones, pero no sé por qué los cajones tienen mesas.

La gente meneaba la cabeza y le dejaba en paz. En otra ocasión preguntaba:

-¿Por qué las colas tienen peces?

O bien:

-¿Por qué los bigotes tienen gatos?

La gente meneaba la cabeza y se marchaba a sus asuntos.

El niño crecía y no cesaba nunca de hacer preguntas. Incluso cuando se convirtió en hombre iba por ahí preguntando esto o aquello. Como nadie le contestaba, y se pasaba todo el tiempo pensando en las preguntas, que escribía en una libreta; luego reflexionaba para encontrar la respuesta, pero no la encontraba.

Por ejemplo, escribía:

¿Por qué la sombra tiene un pino?

¿Por qué las nubes no escriben cartas?

¿Por qué los sellos no beben cerveza?

Escribía tantas preguntas que acababa doliéndole la cabea, pero él no se daba cuenta. También le creció la barba, pero no se la cortó. Es más, se preguntaba: <<Por qué la barba tiene cara?>>.

En suma, era un fenómeno. Cuando murió, un sabio hizo investigaciones y descubrió que aquel individuo se había acostumbrado ya desde pequeño a ponerse los calcetines al revés y no había logrado ponérselos bien siquiera una vez. Y así no había podido aprender nunca a hacer bien las preguntas. A mucha gente le pasa lo que a él.

Utzi erantzuna

Zure e-posta helbidea ez da argitaratuko. Beharrezko eremuak * markatuta daude