Thiong´o. Afrika. Ametsak.
FNAC batean erosi nuen liburua, tituluaren erakarmena izeneko arrisku kirola praktikan jarriz. Obra, Descolonizar la mente, Ngugi Wa Thiong´o idazle keniarrarena da, Marta Sofia Lorenek itzulia eta Debolsillo Ediciones zigilupean multinazional batek ateratakoa. Sistemaren kontraesana da gune komertzial handietan horrelako liburuak aurkitzeko aukera, egileak obran dioen bezala kolonizazioaren kontraesana den moduan misiolariek erlijio liburuak afrikako hainbat hizkuntzatara itzuli beharra.
Egileari buruzko interesa edukiz gero, El Paisek elkarrizketa hau egin zion duela urtebete. Bertan kolonizazioa, askapen gerren ondorio batzutan mingotsa, idazle batek norbere hizkuntzan idazteagatik jasandako errepresioa (harrapazak Kerouac) edota Karen Blixen idazleari eginiko kritika zorrotza datoz besteak beste.
Liburuak merezi du irakurraldia, literatura edo sozio-linguistikan duen interesetik harago. Bertan jasotzen dira 1981-1985 urteen artean emaniko hainbat konferentzia, unibertsitate irakasle baita ogibidez Thiong´o.
Hitzaurrean, itzultzaileak aipatzen da Frantz Fanonen lanak egilearengan izan zuen eragin aipagarria. Thiong´o idazleren pentsamendu aberatsaren hainbat zati jar nitzakeen hemen, baina hona hemen hautatu ditudan pasarte bi:
“La elección de una lengua y los fines para los que se usa esta son entrales en la definición que un pueblo hace de sí mismo en relación con su entorno social y natural, de hecho en relación con la totalidad del universo. De aquí que la lengua siempre haya estado en el centro de dos fuerzas sociales rivales en el África contemporánea”. Afrikan 1884ko Berlingo Konferentzian ezarri zen banaketa ekonomiko, politiko eta kulturalaz ari da jakina.
Duela egun batzuk blogean hizpide izan nuen gai bati buruz ere ahobizarrik gabe mintzo da afrikar idazlea: Hasta ahora he hablado de la lengua en la literatura creativa en general, y el teatro y en la ficción en particular. Tendría que haber seguido con la cuestión de “El lenguaje de la poesía africana”, pero los mismos argumentos son aplicables, incluso de forma más contundente, a la lírica. La existencia y el desarrollo constante de la poesía en lenguas africanas, clara e inequívocamente en el caso de la oratura (literatura oral), hace que sea manifiestamente absurdo hablar de poesía africana en inglés, en francés o en portugués. Poesía afroeuropea sí; pero no debe confundirse con la africana, que es la compuesta por africanos en lenguas africanas”.
Thiong´o euskaraz irakurtzeko aukera dago, Gerra garaiko ametsak lana hain juxtu, literatura unibertsala ekimenaren baitan argitaratu baitzuten Erein&Igelak Olatz Prat Aizpururen itzulpena. Dena den, konfinamendua amaitzean, El diablo en la cruz irakurtzea jarri dut helburu gisa, Txalapartak aterea duela hogeita bost urte baino gehiago. Obra horretan bezala, pertsonaiaren bati, otu aurretik arnasten dugun aireagatik ordainaraztea…
Oharra: Txerra Rodriguezen iruzkinari esker Ngugiren beste bi liburu euskaraz badaudela ohartu naiz, Txalapartak argitaratuak biak: Iraultza bertikala eta Negarrik ez haurra. Beste bi zerrendarako!
