Nire hitza

ETBko Sautrela saioak promo kuriosoa ematen du tarteka: hainbat idazle ospetsuri galdetzen dio ea zein den bere hitza, bereziki gustatzen zaion berba. Eta gogoan ditut, agian lehena eta azkena direlako, Bernardo Atxagaren Giotto eta Unai Elorriagaren estarta. Tartean denetik dago, hitz arruntak eta bitxiak. Bada, kasuren batean, pertsonari apenas doakion hitzik ere.

Azken aldiz promoa ikusi nuenean, burua joan zitzaidan hitz gustukoenaren bila. Eta emaitzak neroni ere harritu egin ninduen: urmael da gustatuta naukan hitza. Ez galdetu zergatik, ez baitut erantzunik. Exotikoa delako? Gutxi erabilia? Ezberdina?

Kategoriak Sailkatugabeak | Etiketak | 2 iruzkin

Agur, Maria

Aste batzuk pasatu dira baina ez daukat ahazteko. Autoan irratia piztuta neramala, derrepente non entzuten dudan Maria San Gilen ahotsa euskaraz, suelto-suelto. Banekien ikasten ari zela eta, maila on samarra zuen arren –omen-, ez ziola ekiten hitz egiteari oso perfekzio zale delako.

Orain ekin dio, behin horretan behintzat. Eta balio handia du niretzat urratsak. Izan ere, soberan dauzkat aberri eta independentziak, ez badira euskaldun izaeraren bizileku. Eta alferrik dut aitaren etxea, ez badu amaren suak berotzen. Gaur, su hori txingarretan dago, gar handirik gabe. Hain zuzen, hiztun asko izateari darion gar indartsua falta du euskarak.

Horregatik, Maria, eskertzen dizut esfortzua. Politikan ez bada, euskaran batuko gara.

Kategoriak Sailkatugabeak | Etiketak | Utzi iruzkina

Hamaika urte Esteñibarren

Urte eta erdi obratan eman ondoren, 95eko Sanjoan bezperan gelditu ginen lotan lehen aldiz Esteñibarren. Artean sukaldea muntatu gabe zegoen, pintura lanak erdizka genituen eta arotzei dezente falta zitzaien. Hauek, hain juxtu, Sanjoan egunez lanera iritsi eta han aurkitu gintuztenean (Arrasaten jai zen, Elorrion ez), orduan bakarrik sinetsi zidaten aspaldi esaten ari nintzaiena, alegia, Sanjoanetan sartuko ginela etxean. Aste bete eskas behar izan zuten guztia amaitu eta alde egiteko.

Gaur bete dira hamaika urte. Eta ostirala zenez, familiak gonbidatu ditugu suaren bueltan urteurrena ospatzera. Joxek argazki ederrak jarri ditu hemen

Hamaika urteotan, bizimodua aldatu egin digu Esteñibarrek, hobera. Lehen baino pertsona sendoagoak gara Fatima eta biok. Eta maite ditugunekin elkartzeko aukera paregabea ematen digu, aldioro. Zorteko gu, asmatu genuelako!

Kategoriak Sailkatugabeak | Etiketak | Utzi iruzkina

Ilargipean gozamena

Aurten ere, kalera aterako gaitu San Joan suak. Udaren etorrera ospatuko dugu suaren inguruan. Kale sasoia da uda. Baita aisiaren ordua ere. Eta, aisiaz gozatzeko, aire zabalean nahi gaitu udak.

Kulturak udan ilargia maite du. Eta hego haizea. Ilargipe epelean, kultura zuzenean iristen da bihotzera, bihotza sentibera egoten baita udako gau gozoetan.

Badatoz uda eta kultura; haize hegoa eta ilargia. Badator Musikaire Elorriora, badakar bere mazedonia; aurten inoizko euskaldunena, jaialdien eskanerrak euskaldun asko aurkitu baititu sorkuntzan. Musika, dantza, antzerkia, kale animazioa… Tartean izen handiak: Cesc Gelabert, Benito Lertxundi, Lila Downs

Gaur hasten da Musikaire Elorrion: guztientzat doan, bihotzaren gozagarri.

Kategoriak Sailkatugabeak | Etiketak | Utzi iruzkina

Gerrigintza errotikoa

Gerrigintza

Lagun bat ikusi berri dut gerriko minez eta, nola den jardun handikoa kultura, gizarte eta herriko gaietan, berritu egin zait frankismoaren hondarretan erabiltzen genuen esaldia, gure egoera adierazteko: herrigintza asko, gerrigintza gutxi. Alegia, gutxitan ematen geniola gorputzari hain gustuko zuen gerri mugimendu hura; eta, bere ordez, herriarekiko jardunean erabiltzen genuela indarra eta aurkitzen poza, horretan sublimatuz gure desio bete ezinak.
Bete ezinak, bai. Sasoi hartakoa da beste esaldi hau ere: Donostian, larrutan egitea ez da bekatu, mirakulu baizik. Izan ere, 50eko hamarkadan jaio eta 70ekoan hormonen morroi ginen belaunaldi hura, ahoz bakarrik ginen aurreratuak sexu kontutan. Esan nahi da praxi motzekoak ginela, behintzat herrigintzan murgilduta genbiltzanak. Entzun, entzuten zen beste batzuk gogotik igurzten zutela larrua; baina haiek kontzientzia gabeko alienatuak ziren eta gutxietsi egiten genituen taldean geundela, nahiz gero inbidia genien bakarka gelditzean.

Dena den, eta barka sarrera luzea, ez dakart gerrigintza berba hau nostalgiazko ariketa gisa. Bego sexu galdua unibertsoko zulo beltzen auzoan. Baina, nago, bizi dugun une politikoan beste ezer baino beharrezkoagoa izango dugula gerria, txukun samar aritzekotan.

Gerri malgua eta ondo landua beharko da erasoak saihesteko, berdin zurrumurru gisa hedabideetan agertuko direnak, edo epaitegietakoak; batzuk eta besteak ez baitira berehala bukatuko, baizik areagotuko, ibilbidean urratsak egiten diren neurrian. Era berean, gerri ona beharko dugu denok bakoitzak dituen azken helburuak moldatzen jakiteko, une honetan gauzagarri diren neurrietara. Eta pentsa dezagun herritarrok, ordezkari politikoak gauza batzuk aldarrikatzen ari direla prozesuaren hasieran, baina gerriak –indar erlazioak- behartuko dituela beste batzuk onartzera amaieran.

Erradikal hitza latinetik eratorria da, eta sorpresaz ikasi nuen gaztetan bere erro gramatikala sustrai hitza dela. Hau da, etimologikoki erradikala da arazoen erroetara jo eta horietatik abiatzen dena konponbide bila. Esangura horren euskal ordaina –bat behintzat- errotiko izan daiteke; jarrera errotikoa esango genuke, adibidez.

Errotikoa

Hitz horretan, bada bereziki gustuko dudan zerbait: erotiko berbarekin duen sintonia. Eta ez dut uste udaberriko odolaren kolpeak eraginda ari naizenik, dena berde ikusten. Kasu honetan, hitzak bere baitan lituzke bi ezaugarri, etorkizunean beharrezko izango ditugunak: erradikal izaerari darion irmotasuna, eta erotismoari dagokion sedukzio ukitua.

Gurean ohikoa izan da -agian gerrigintza eskasiak eraginda- irmotasuna nahastea zakarkeriarekin; erasokor jartzen gara aukera ematen diguten bakoitzean, armetara jo izan dugu maiz historian. Iduri luke ageriko irmotasuna erabiltzen dugula ezkutu gisa, eta beharrezko zaigula gatazka maila bat irmotasunari eusteko.

Atzean hori badago, aurrera begira behar duguna beste jarrera bat da: altzairuzko eskua, zetazko eskularruan. Iraganetik datozkigun hizkuntza eta nortasuna geroratu daitezen nahi dugunok, hau da, euskaldunon komunitateak iraun dezan mundu globalizatuan, irmotasun handia beharko dugu barrenean, auto-estimu sendoa, maitasuna gure izaerari, militantzia euskararekiko. Baina, komunitatea trinkotzearekin batera, hedatu ere egin beharko dugu, bizirauteko masa kritikoa har dezan eta –zergatik ez?- hegemoniko bihur dadin Euskal Herrian. Eta hedapen lan horretan ezinbestekoa izango dugu sedukzioa, bere arma guztiekin: erakargarritasuna, ironia, probokazioa, limurketa… Euskaldun irmoak bihurtzen bagara, gainera, lider seduzitzaileak bakoitza bere inguruan, gurekin eramango dugu lidergora gure komunitatea.

Hori guztia esan nahi du gerrigintza errotikoak.

Kategoriak Sailkatugabeak | Etiketak | Iruzkin 1

Alek 50 urte

Larunbatean ospakizuna izan genuen Ormaiztegiko Barduliarrak elkartean. Ale anaiak deitu zuen bilkura, gaur -ekainak 12- betetzen baititu 50 urte. Alan Griffin koinatuak jarri zuen moda, bere 50ak ospatzeko sekulako jaia antolatuta, EEBB eta Irlandatik etorritakoak eta bertako indigenak nahasi. Geroztik pasatu dira gehiago, tartean nirea eta Fatimarena. Eta orain Aleren txanda izan da. Irizar aldetik 25 inguru bildu ginen, ia-ia guztiak. Eta koadrilla etorri zen Itziar aldetik, Alen ezkon-familia. Bapo bazkaldu genuen eta amaieran bertsoak kantatu genizkion anaiari, Xabier Leteren Habanera famatua, omenduari egokitua. Eta oparitu genion berak nahi zuen atabala, (ederra aparta, egur berdez egina) eta gainera gaita/dultzaina bat. Erruki Alen inguruak hurrengo astetan!

Kantu eta dantza ugari ibili genuen eta ilunabarrean pausatu ginen Muruaneko kanpoaldean, herriko plazan, Moreno eta Anaren ardo bikainak edanaz, Ale eta Alan ahoko soinu eta flautarekin, besteok kantuan. Gaueko hamabietan sekulako gozada omen zen gure jarduna etxetik entzutea, inuguruan bizi den herritar batek biharamunean esan zigunez.

Oso egun ederra pasatu genuen, mila esker zuei: Ale, Itziar eta hiru moñoñak. Eta gaur denez eguna, ZORIONAK anaia alaiari, besarkada bat!

Kategoriak Sailkatugabeak | Etiketak | Utzi iruzkina

Tio Millan ehortzi dugu

Hiru egunetan bi aldiz izan naiz Ormaiztegin, oraingoan arrazoi triste batek eramanda: gaur ehortzi dugu Millan Irizar, tio Millan, aitaren anaia. Gabonak baino hilabete lehenago tokatu zitzaion osaba Xantiri. Noizbaiten aztertu beharko genuke senideok zergatik ume garaian ziren amaren aldekoak osaba-izeba eta aitaren aldekoak tio-tia. Oso berandu aldatu dugu hori, tio Millan esatea erderakada izango zelakoan, edo. Millan zen Migel Mariren anairik hurbilenekoa. Bazegoen bien artean konplizitate berezia. Gure aita Irizarreko gerente izan zenean, Millan zen fabrikazio zuzendaria. Eta gauzak okertu zirenean, bataren ibilbidea eta bestearena parean joan ziren: biak kanpoan amaitu zuten.

Gero Millanek ekin zion bere zahartzaroa markatu duen lanari: sinetsita zegoen Uherkaldeko tailertxotik Irizar handira bazegoela kontatzeko moduko bilakaera, eta zeruak eta lurrak nahastu ditu bilakaera hori jaso eta liburu bihurtu arte, ondokoek jakin dezaten. Lastima erabatekoa izan da, juxtu liburua labean sartzeko puntuan dagoenean, bihotzeko lesio zahar batek faktura pasatu diola Millani, eta hil dela urte luzeko lanaren emaitza ikusi gabe. Irailean aurkeztuko dugu liburua, okerrik ezean.

Dena den, lan hori dominatuta utzi du Millanek hil aurretik. Bera izango dugu lehena oroimenean, liburua jaso orduko. Gaur, ordea, oso hunkigarri egin zait ikustea nolako sentimentuz egiten zuten negar bere ilobak hiletan. Millanek bazituen jenio bizia eta umore ona, eta esango nuke nahiko ondo tartekatzen zituela biak, adimen emozionalaz ezer entzun baino askozaz lehenagotik. Eta imajina nezake benetako aitona izan dela bere ilobentzat, hain zen eskulanen zale eta ingurukoen zirikatzaile. Hamaika urteko Beñat neukan inguruan elizan, eta barrenetik zerion negarrak hiletan zehar, aitona Millan asko maite zuen seinale.

Zinez uste dut pertsona baten bizitzak zentzua hartzen duela baldin eta amaieran lekukoa uzten bada hartutakoa baino aurrerago. Alde horretatik, zentzu osoa izan du Millanen bizitzak. Bejondeiola!

Kategoriak Sailkatugabeak | Etiketak | Utzi iruzkina

Mundumira eta ibarra

Igarri egin zitzaidan Elorrion bizi naizela, Mundumira eta Ibilaldia aukeran eta bigarrenera joan!. Baina ibarrarentzat garrantzi handiagoa izan zuen asteburu horretan Oñatikoak.

Bigarrenean salto ona eman du jaiak, sona zabalagoa hartu du eta kanpotik jendea erakarri. Hori beharrezkoa zaio ibarrari, bertakoak gelditzea eta kanpokoak etortzea. Jai hau ondo lotu behar da, ibarretik joan ez dadin.

Horretarako, herriz herri ibili gabe, nik “Oñatin”:http://www.oinati.org/ finkatuko nuke. Toki aparta da, ez du parekorik ibarrean. Mundumiraz lehiatu baino, beste herrietan bestelako ekimenak bultzatuko nituzke. Arrasatek garatu lezake erdi aroko azoka, bertakotuz eta hurbilduz ibarreko historiara; Bergarak musika eta ikuskizunekin lotutako zerbait…

Post scriptum: Debagoiendar peto izan daiteke bat, nahiz Ormaiztegin jaio eta Elorrion bizi, baina batzuetan horrelakoak gertatzen dira.

Eta agian kokapenen kontuarekin norbait petralduko zait, baina uste dut egokia litzatekeela. Oso garbi ikusten dut Arrasateko azoka, erdi arokoa, bertakotu egin behar dela (erreketarena, dragoia, errementari dantza…) Eta Bergarak duen ikuskizunerako gaitasuna? Urtero presta dezakete musika espektakulo itzela, baliabideak ematen bazaizkie. Eta zerrenda luza daiteke: Eskoriatzak humanitate gaiak, Gatzagak artisautza, Elgetak magia…

Kategoriak Sailkatugabeak | Etiketak | Utzi iruzkina

Mateoren hortza

Hortz bat atera didate joan den astean, sudur parean gora begira daudenetako bat. Hutsa dirudi, eta arrazoia eman beharko litzaieke blogarion kritiko pipertuei, diotenean huskeriaz betetako egunerokoak besterik ez direla gure blogak. Arrazoia, baldin-eta ez balego huskeria honen atzean Mateoren historia. Mateo

Guk Esteñibar erosi genion Pedro Mariri, eta Mateo zen haren aitejauna, aitona. Ez genuen bizirik ezagutu, noski, baina argazki zaharretan ageri da gizon txiki eta iharra, baserritar tipikoa. Ez zen, ordea, erabat tipikoa. Harrizale amorratua ei zen, beti harri karretoan; txikiak eskutan, eta handiak sokaz gerrira lotuta, tarrasean ekartzen omen zituen etxera. Harri horiekin ormak egiten zituen, orma sikuak, masarik gabe; harriei patxada aurkitu, lurraz tarteak bete, eta listo. Horrela zeuzkan eutsita etxe inguruko pendizak: barrenean harrizko orma sikua eta goiko ertzean urritzak, haien ipurdi sendoak zimentuarena egin zezan.

Bazuen Mateok beste bitxikeri bat: zahartzaroan beheko hortzetako bat luzatu omen zitzazion ikaragarri; hain luze, iristen zela sudurtzuloan sartzera, inguruko umeen algara artean.

Mateo ezkonduta zegoen Agustinarekin. Zelabaiteko harremana izango zuten ze, beti ere jaso dudanaren arabera, Mateok berotu egiten omen zuen Agustina. Behin, behintzat, astindu omen zuen emaztea eta honek, erabat haserre, amaren etxerako bidea hartu zion. Eguna joan, eguna etorri, Agustiña Esteñibarrera bueltatzen ez, eta Mateok deliberatu zuen emaztearen bila joatea amaren etxera, Berriz aldera. Iritsi zenean, atea jo eta sartzeko gonbitea egin zion amaginarrebak. Eta behin barruan, ama-alabak bien artean berotu egin omen zuten Mateo, ondo berotu ere! Orduan bakarrik itzuli zen Agustiña gizonarekin. Harrezkero, beti haserre omen zeuden, baina uste da Mateok ez ziola berriro eskua altxatu Agustiñari.

Agustina

Esteñibar erosi, eta barruko obrak bukatuta, ingurua gelditu zen zisko eginda, eta harri mordoa sobran. Eta, bapatean, kaletar hau hasi zen harriekin orma sikuak egiten, han eta hemen; pendizen barrenean harriak katonatzen formaren arabera, bakarrik eskuak, lurra eta palankilla bat baliatuta. Berehala, bazirudien beti horretan aritua nintzela, eta auzokoak hasi ziren komentatzen: **Esteñibarren barriro ormagin ona dak!. Neroni ere txokatuta nengoen, ez bainuen ezagutzen nire ezkutuko abildade hura. Eta hasi nintzen txisteak egiten, alegia, Mateoren espiritua** jabetzen zela nitaz, eta hark egiten zituela ormak, nitaz baliatuta. Makina bat barre egiten genuen kontu honekin.

Mateoren espiritua

Harik eta, egun batean konturatu nintzen arte beheko hortza luzatzen ari zitzaidala. Hain zuzen, sudurtzuloaren pareko bat. Handik aurrera, broma gutxi espirituarekin, zaintza zorrotza hortzari eta, tarteka, Fatimaren begirada zeharkakoak, Agustiña gogoan. Errematerako, Beltxi gure katuari ere letagin bat hasi zitzaion neurri gabe luzatzen.

Ez dut meigatan sinesten, baina joan den astean atera didate sudurtzuloaren pareko hortz luzea, bai? eta korapilotxo bat askatu zait urdailean.

Kategoriak Sailkatugabeak | Etiketak | 4 iruzkin

Ia dena ondo

Elorrion bertan zenez, Ibilaldira hurbildu nintzen domekan, aspaldiko partez. Eta harrituta gelditu nintzen ikustean nola garatu diren azpiegiturak, nolako teknologia erabiltzen den txosna, puzgarri edo arrisku-kirolen antolaketan. Garabi itzelak gizasemea oso goi igo, eta han goitik salto egiten ikusi nuenean, kizkurtu egin zitzaidan bihotza.

Horrez gain, eguraldia eder, Elorrio zoragarri eta jendea erruz. Ia dena ondo. Zer falta izan zen? Detaile hutsala: euskara. Pare bat ordu eman nituen zirkuituan zehar eta gaztelania barra-barra entzun nuen Bizkaiko ikastolen egunean. Ez antolakuntzaren aldetik, noski, horretan ere ez zen egon akatsik.

Baina gutxienez egun horietan ez bada euskara nagusitzen, zerbait ari gara gaizki egiten.

Kategoriak Sailkatugabeak | Etiketak | Iruzkin 1