Umetan irakurri nuen ipuinak Indian omen du jatorria.
‘Behin batean baziren sei gizon itsu, eta eskatu zitzaien azaltzeko nolakoa zen elefantea. Eta batek besarkatu zuen elefantearen hanka eta esan zuen: “Elefantea zutabe bat da”. Beste batek esku biak jarri zituen haren saihetsaldean eta esan zuen: “Elefantea horma bat da”. Hirugarrenak buztanari heldu zion eta ebatsi: “Elefantea suge bat da”.
Aurrealdean, laugarrenak tronpari oratuta: “Elefantea adar sendo bat da”. Bere ondoan bostgarrenak hortzaren punta zorrotza ukitu zuen: “Elefantea ezpata bat da”. Eta azkenak belarria haztatuz: “Elefantea haizemaile bat da”.
Eta ipuina amaitzen zen: ‘Guztiek zuten egiaren zati bat, batek ere ez egia osoa.’
Jar dezagun orain elefantearen tokian euskararen egoeraren diagnosia. Eta atal ezberdinetan, euskaltzaleak. Eta batek esango du: “Euskarak sedukzioa behar du”. Eta besteak: “Legea aldatu behar da, derrigorra da giltza”. Eta honen laguna harago doa: “Hau botere kontua da, euskarak boterea behar du”. Laugarrenak: “Hiztunaren asertibitateak konponduko ditu euskararen ajeak”. Eta beste batek: “Marketina eta diskurtso egokia falta zaizkio euskarari”. Hurrengoak: “Hiztun komunitatea indartu behar da”. Eta azkenak: “Euskarak behar du amets doitua”.
Zati batekin osotasuna esplikatu nahi dutenen arteko harremana zaila da, noski. Itsuen arteko gatazkaren gainean bertsio ezberdinak daude, baina euskaltzaleen gatazka sokatiran jokatzen da. ‘Hik tira gogor hortikan eta nik tira hemendikan’ eta denak ondo tematuta soka ez da mugitu ere egingo, indarrak elkar neutralizatzen dira eta ‘batura zero’ emaitzarekin denek uste dute irabazten ari direla.
Eta bitartean elefantearen tamaina eta indarra ez dira ikusi ere egiten. Eta aski dira lau topiko, esaterako, Bilboko udalean euskararen aldeko itun berri baten egitasmo ederra pikutara bidaltzeko; edo euskararik gabe bizi direnen komunitatea gero eta erosoago sentitzeko, gabezia horren ondoriorik ezak zeharo lasaituta.
Gure elefantea puzzle bat da, eta osorik egoteko pieza guztiak behar ditu: sedukzioa, legea, boterea, asertibitatea, marketina, diskurtso egokia, hiztun komunitatea eta amets doitua. Denak. Eta denak batera, lehentasunen gaineko diskizisiotan sartu gabe. Eta euskaltzale bakoitza bere atalean arituta ere, atal guztiek osatutako ikuspegia behar dugu. Ikuspegi saretua, eta gure arteko konfiantza, bestearen aitortza, lankidetzaren kultura… Labur esanda, denok euskara lehenestea benetan.
