Orain pare bat hilabete probatu nuen herriko elkarte batean. Demasa! eta ez zirudien zaila egiteko… lagunei egingo nuela esan eta animatu naiz.
Lanik handiena ardi esnea topatzea izan da. Elgetan hiru-lau lekutara jo dut, baserritarrengana, baina ardi batzuk antzututa, besteren batean nik nahi beste ez zuten… Neu ibili naiz berandu. Eroskira joan naiz gero, baina astean bi bider bakarrik izaten omen dute ardi-esnea eta astelehenetan ez. Goienan geundela komentatu dut ardi-esne bila nenbilela eta bingo! Eulalirengana eraman naute, Zubillagatik metro batzuetara dagoen baserrira. Ardiak jaisten harrapatu dugu 70 urteko Eulali, andra guapa askoa. 3 litro esne 4,60 euro ordaindu eta baserritik atera gara gazta eder askoa janda eta baxoerdi ardo edanda. Merkea eta ona. Baina harira, gaztanbera…
Sukaldean.com blogean errezeta dagoen ikustera joan naiz, baina ez dagoela-eta hasi naiz idazten mezu hau. Ez ez, ez dut errezetaleku bihurtuko bloga, baina postre erreza eta efektiboa proba egitea gura baduzue.
Zer erabili dudan dozena bat lagunendako egiteko
- Hiru litro esne
- Sei gorringo
- gatz piska-piska bat
- azukrea 15 koilarakada
- Karamelo likidoa.
- Legarra
Zelan egin
Esnea egosi koilaratxo erdi gatz botata. Egosten diharduanean bota 15 koilarakada azukre. Egosi. Hozten laga. Epela dagoenean sei gorringo bota eta ondo nahastu. Prest eduki ontzitxoak karameloa ondo zabalduta dutela ontzi guztian zehar. Ontziak bete esnearekin eta legarra gehitu (kutxarilatxo erdi). Buelta bat eman legarra zabaltzeko eta listo, laga gatzagiari bere lana egiten. Asentatuta dagoenean hozkailura. Bihar probatuko dugu ia zelakoa dagoen. Mezu hau irakurri badu kuadrilakoren batek badaki zer dagoen postrerako.
Eskerrik asko Eli Arantzabali gure etxeraino etorri eta pazientzia osoz erakusten jardutearren. Sobran geratutako sei zuringoekin bizkotxo bat ere egin dugu, baina hau beste egun baterako. Ederra usaina dagoena hau idazten dudan bitartean, uuuummmm.
Oh.: Gaztanbera esaten zaio gatzatu edo mamiari ere makina bat lekutan, baina Elik esan didanez Nafarroa aldean ikasi zuen hau egiten eta Gaztanbera deitzen ei zioten.
Legarra non topatu dozu? Non saltzen da?
Ardi-esnea Bergarako azokako bi postutan eros daiteke: Arantxa postuan, eta Bixain harategian. Arantxarenean legarra ere saltzen dute. Litroa, bi euro inguru.
Zapatuan joanez gero, goizo ibili. Segituan bukatzen da.
Atzo eskaiñi zostan Matromai basarriko Eulalik legarra, baiña guk botika-pote batetik etara giñuan (komoduagua izatiaz gain sukaldari sukaldarixa ez naizelako). “Cuajo-potioi” etxian genkan, baiña esango neuke edozein lekutan topauko dozula, eta likiduan, soliduan, marka diferentiak…
Etxean postreak egitean, ezin falta Realeko bandeja zaharrak!
Ni, praktikoagoa izanda, patxarana zelan egin informazioa batzen nabil ea animatzen naizen egitera… Ondo ateratzekotan uste dut atarramendua aterako diodala.
Ummmmm!!!! Iban ez hator barixakuko joko-afarira? Gustora probauko neukek, ba!
Nik pentsatzen najuan gaztanbera gaztai mota bat zala, gaztai freskua, “burgos” estilokua.
Neu be animauko nok, eta ospakizunen baterako egin bihar juat. Zenbat potetxo urtetzen juek?
Enbidixia!!!!
Izena dela eta…
Esnea gatzatzen dugunean (gatzagia edo legarra bota), gatzatua/mamia/gaztanbera/kallatüa egiten dugu, cuajada. Gatzatua lirarekin mozten denean, solido bat (matoia) eta likido bat (gatzura) aterako dira. Solido hori prentsatzen badugu, gazta freskoa (Burgosko hori) aterako da. Gero horri gainetik gatza bota eta kamaran ontzen badugu, pasta gogorreko hemengo betiko gazta, Idiazabal tipokoa egin dugu. Likidoari dagokionez, irakite puntura eramanez gero, azpiproduktu solido bat, garauntxo batzuk aterako dira. Horiek denak bilduta, eta ur guztia kenduta, gaztanbera (Bizkaian eta Gipuzkoan) edo zenberena/zenderena (Nafarroan eta Iparraldean), requesón aterako da.
Beti egin izan zait bitxia nola gazta izendatzeko gasna hitza darabilten eskualdeetan, gatzatua esateko gaztanbera erabiltzen duten.
Eta beste bitxikeria bat: guk gatzatua moztutakoan gelditzen den likidoari deitzen diogu matoia. Bada, katalanez mató gaztanbera/zenderenari deitzen diote. Hots, gaztelaniazko requesón horri.
Norbaiti interesatu dakiokelakoan…
Asteburu honetan produktu berri bat ezagutu dut: zenberena lehorra. Banekien Erronkari inguruan lehen egiten zela, ez ordea oraindik ere egiten zenik. Belaguako Marengo bordan egiten du Markok. Banekien zenberena arrunta egiten zuela (goxoa gainera!), baina lehorra ere egiten du. produktu gazia da, konpaktoa, labanarekin moztekoa. Zenberena freskoa azkar izorratzen den moduan, beste honek gehiago irauten du. Italiako Ricotta lehorren antza du eta izugarri ona da entsaladan edo alberjinia beteak egiteko. Markok esan zidanez, lehen, harria bezain gogor gelditzen zenean, birringailuarekin birrindu eta baratxuri zopari gainetik botatzea zen ohitura.
Larrañeko artzainek eta Baretousekoek ere egiten omen dute.