“ETB2 ixtea ez zait erreala iruditzen” dio @GaraziGoia-k aste honetako Argian daukan elkarrizketan. http://www.argia.com/argia-astekaria/2400/garazi-goia. Ixtea ez, zabaltzea da kontua!
Oso interesgarria da Garazik Miel A. Elustondok gidatutako elkarrizketan esaten dituenak. Bereziki gustatu zaizkit etorkizuneko telebistari buruz esaten dituenak. Programazio-tauletara mugatuta egotea baino, ikus-entzuleek gura dutena, gura duten momentuan eta gura duten aparailuaren bidez erabiltzeko joera nagusituko dela. Telebista ikustea autonomia osoz norberak gidatuko duen esperientzia izatea dela bidea. Horretan daude telebista gehienak, nahieran bezalakoen bidez eta aplikazioak eta telebista adimentsuaren bidez.
Gainera, BBCn lanean dabilen Segurarrak garbi dauka telebistaren eskaintza dinamikoa eta aldakorra izan behar dela, Erresuma Batukoan bezala EITBn. Hori dela-eta, interesgarria da berak egiten duen planteamendua: “Baina ETB2 ixtea, esate baterako, ez zait erreala iruditzen, hemen badagoelako edukiak gaztelaniaz kontsumitzen dituen jendea. Oreka bat lortzean sinesten dut beti; nola bultzatu euskara eta kultura, nola aldatu jendearen ohiturak, nola egin apustuak bi kateen kalitate eta pisu berdineko edukiak egiteko. Orain erdarazkoaren alde dago balantza, eta hori pena da.”
Euskal Herriko panoraman kanalak ixtea baino irekitzea da behar duguna, Garaziren hitzak erabiliz. Behar beharrezkoak ditugu komunikazio bide propioak, bertoko informazioa eta edukietan zentratuta. Eta, horietan, euskara eta bertan dagoen aktibitate kulturalari bozgorailuak eta zabalpideak eskainiko dizkiotenak.
Baina, ixtea baino zabaltzea denez kontua, euskarak behar beharrezkoak ditu etxe, eduki, jende multzo desberdinetara heltzea eta orain arte lortu ez dituen eremuetan eroso eta alai ibiltzea. Modu atsegingarri eta freskoan, euskarak ireki behar ditu elebidunak diren familietako ateak, euskara ulertu bai baina akaso hitz egiteko gauza ez direnen egongeletan eseri eta bertan jardun, naturaltasunez.
ETB2k zabaldu behar ditu bere edukiak eta konpartitu bere irabaziak euskara eta euskal kultura sustatzea helburu duen erakunde publikoarekin. Eta, Garazi Goiak esaten duena parafraseatuz, “edukiak gazteleraz kontsumitzen duen jendea” euskarazkoak ere ikus-entzun eta gozatzera erakarri.
Limurtze lan horretan, jakina da, bilakaera sozio-linguistikoa dago alde, legitimazio soziala irabazita, baliabide teknologiko eta pertsonalak eskura eta eredu desberdinak aztertuta…orain, aplikatzen hasteko ordua da. Euskara modu naturalean eta atseginagarrian ETB2n zabaltzen joan dadin prototipoak gauzatzeko unea da, orain hasi eta urtez urteko ezarpen egutegia aurrera eramanez.
Kalitatea izan beharko luke apustu horren oinarrietako bat eta EITBren diskurtso integratzailea eta imaginatiboa tresna indartsuenetariko bat.
Hiru dira, prototipo horietan nagusitzen diren ibilbideak: edukietan pisua jartzea, ordutegiak hartzea erreferente modura ala xede-taldeen araberako diseinuak egitea.
Lehenaren kasuan, ETBk dituen kanaletan, genero eta programa edukien araberako euskara sustatze planak aurrera ateratzea da kontua, eta modu progresiboan ezartzen hasi. Informazio-saioetan euskara txertatzen joatearena erraza dirudi (atalen eta albisteen printerrak erabiliz, deklarazioak azpititulatuz, hasierako ala amaierako laburpenak eginez, aurkezleek euskara naturaltasunez erabiliz…). Antzerakoa da gaurkotasuneko magazinetan aurkezlea, gonbidatuak, tertuliakideak eta etxeetatik telefono deiak, SMS ala whatsappetan euskarari bidea emanez.
Dokumentalak eta kultura saioetan duala eta azpititulaketa erabiltzearena oso erraza eta eraginkorra izan daiteke.
Fikzioan ere azpitituluen politika oso modu imaginatiboan hartzekoa da bidea, bai metraje luzekoetan eta baita barne produkzioko serietan, azken hauetan gainera, esketxetan modu adimentsuan txertatu daitezke bi hizkuntzak.
Bigarren prototipoak ordu-tarteak hartzen ditu oinarri modura. Honetan, nahikoa da ordu desberdinetan ikus-entzuleen izaera sozio-linguistikoa kontuan hartzea beraien euskara ezagutza/erabilerari kasu egin eta euskarari lekua egiteko tarteak non dauden aztertzea. Alegia, haurrak eta gazteak nagusi diren orduetan euskarak leku gehiago izan beharko luke, ETB2ko audientzia elebakarra handiagoa den orduetan. Bereziki interesagarria da franko-alemaniarra den Arte kanalak egiten duen orduen araberako programazioaren banaketa. Eredu interesgarria, edukiaz gain aldagai linguistikoa bertan kokatzeko.
Baina, progresioa buruan duen ibilbide honetan esparru tematikoak kontuan hartzen diren moduan, badago beste bide-orri bat hori bezain interesgarria: xede-taldeen araberakoa.
Jakina da bi elementu kontuan hartu behar direla horretarako: gazte jendea gero eta euskaldunagoa da eta hamar urteko epean euskal jendartearen %70ak euskara ulertzeko gauza izango da eta, bestetik, badira partaide guztiek euskara ulertzen ez dutenen familiak. Beraz, euskara gero eta presentzia gehiago izan dezan EITBk markatua duen bidean (ikus 2013an zuzendaritzak idatzitako Ildo estrategikoak delako dokumentua) target sozio-demografiko garbi batzuk definitzean du abiapuntua eta horretan indarrak eman. Ume eta gazteentzako euskara gertukoa da, eskola eta harreman formalegiekin erlazioanatua bai baina entretenimendua eta eduki berrietarako bidea erraza duena (programazio ausarta, ezkonbentzionala, generoen arteko hibridoa, kontsumo pantaila anitzetara irekia…). Beraz target honekin ETBren diskurtso fresko eta ausarta aplikatzea baino ez dago. Helduagoetara jota eta familia mistoena kontuan hartuz, hazkundea eta kalitatearen aldeko apostua dira sendotu beharrekoak. Bertako ikus-entzutekoetaz gozatzeko eskubidea sintonian jarriz nagusi diren asmo euskaltzale eta parte hartzaileekin, ETBk bere gain hartu behar ditu progresioa eta diskurtso koherentea. Ibilbide dinamikoa, gorako bilakaeran oinarria duena eta hizkuntza biak erabiliz gauzatuko dena. Euskara eta gaztelania konbinatuz eta kontsumo ohitura berriak normalduz, ETB2k asko du egiteko zerbitzu publikoaren izenean.
Hiru estrategia horiek, bat generoak eta edukiak euskalduntzen joateko dinamikan gauzatzen dena, bigarrena ordutegiak abiaburuan dituena eta azkenak euskararen ezagutza/erabileraren araberako xede-talde desberdinak definituz, gauzagarriak dira, epe eta abiadurak kontuan hartuta.
Orain da, zalantza barik, egiten hasteko momentua.
Garazi Goiak esaten duen bezala, “finean telebista herri bateko kultura, hizkunta eta komunikazioa bultzatzeko tresna baliagarria da”, orain da unea horiek guztiak konbinatuz EITBk bidea egiteko, kanalak itxi gabe, euskarara denak zabalduz.
