Kategoriaren artxiboa: bailara

Ilunak argituz

Ordu luzeak pasa ditugu Arrasate inguruko kooperatibak kritikatzen. Multinazional hutsak direla, kapitalistak, galdu dutela funtzio soziala, eraldaketa soziala beraien planetan sartu ere ez dela egiten, gabezia handiak daudela balio kooperatiboen inguruan… Ondo arrazoitutako kritikak izan dira batzuetan, arinkeriaz beste batzuetan. Erronka enpresarialez jositako hamarkadak izan dira. Gerra ondorengo Arrasate banatu eta gosetuan hasi, frankismotik pasa, eta globalizazio kapitalista latzean murgildu. Urte batzuetako perspektiba hartzea ezinbesteko izan zen esperientziaren argi-ilunak identifikatzeko, eta horien araberako neurriak hartzeko. Eta neurriotako bat da Lanki ikertegiak eskaintzen duen Kooperatibagintzan Aditu Titulua.

7 hilabeteren zehar kooperatibagintzari buruzko teoriak baino gehiago lantzen dira graduondokoan. Jasotzen dira hainbat adituren testigantzak, besteak beste langileen parte-hartzeari eta krisi sistemikoari buruzkoak. Baina entzule gisa interesgarrienak kooperatibetako testigantzak izan dira. Eraldaketa sozialaren bueltan bailarako zenbait kooperatibek dituzten egitasmo eta planek liluratu naute. Gustura entzun ditut langileen parte-hartzea bultzatzeko hartzen ari diren neurriak eta dauden egitasmo sendoak. Kontseilu soziala dinamizatzeko proiektuetatik eraldaketa sozialerako egitasmo zehatzetara, egungo egoera sozioekonomikoan kooperatibek duten rola aztertuz.

Zaila da hutsetik eraikitzea, baina hartutako norabideak aldatzea zailagoa delakoan nago. Inertziekin hautsi eta zer garen eta nora goazen kuestionatzea. Eraldaketa, parte-hartzea, formazioa, ahalduntzea… eta hori guztia milaka bazkide eta langileko kooperatibetan. Hazkunde eredu bati jarraituz eraikitakoa birplanteatu eta kooperatibetako funtsetara eramatea ez da erraza, aitortza eta autokritika, biak behar dira. Autokritikatik ondo egindakoa aitortu, eta argietatik ikasiz ilunak argitzea.

Lehen sektoreaz bi hitz

Aitortuko dizuet ez dudala sekula lotura sendorik izan lehen sektorearekiko. Gogoan dut orain dela bi urte-edo, Garagartzako ortura joan eta Teo Guggenheim-en bezala sentitu nintzela atxur, uraza eta tomate artean. Zeinek esango zidan hain gertutik biziko nuela lehen sektorea egunerokoan.

Ereindajan proiektu estrategikoa eraikitzen laguntzen nabil Bagararen eskutik orain. Neure ezjakintasunetik, harrituta (eta pozik) ikusten ari naiz zer nolako kontzientzia eta mugimendua dagoen lehen sektorearen eta kontsumo ereduaren eraldaketaren inguruan. Bidazi, Landare, Alkartasuna Kooperatiba, Urola Kostako lagunak (Leire, Leire eta Izaskun)… eta Ereindajan bera. Ilusioz eraldaketa sozioekonomikoa lehen sektorearen eskutik ere etorriko dela sinesten duten asko dira. Badago ilusioa, grina, kontsumoa eraldatzeko.

Porlanez eta plastikoz osatutako industriaren gainbeheran, badirudi lurrak berreskuratu eta lehen sektore (agroekologiko) indartsua garatzea dela alternatibetako bat. Euskal ekonomiaren oinarrietako bat lehen sektorea izatea lortu eta eraldaketa sozial integrala bultzatuz.

Ez nuen ezer espero, ez

Galdetu didate Euskal Irratiak-en ea zer espero nuen atzoko bileraren ondotik (Eusko Jaurlaritza, Debagoieneko alkate, diputazioak eta MONDRAGON Korporazioko ordezkariak bildu ziren), eta ea gehiago espero nuen bilera hartatik. Egia esateko, ez nuen ezertxo ere espero.

Hilabetetan negoziatzen ibili omen dira Fagor Etxetresnak-en egoeraren eta etorkizunaren inguruan. MONDRAGON, Fagor, Eusko Jaurlaritza eta Madrilgo gobernua. Hori zioen atzo Eusko Jaurlaritzako ordezkariren batek nonbaiten (barkatu zehaztasun eza, informazio iturri gehiegi azken aldian). Ziur aski Euskadi Irratian Erkoreka izango zen, ez nago seguru. Iruditzen zait, eta ignorantzia hutsetik idatzitakoa da, azken hilabeteotan lortutakoa ez zela bilera batean konponduko, azken asteotan gertatutakoa espero zela, nolabait. Haier enpresak ituna alde batera uztea ziur aski ez. Frantziako gobernuaren eskaintza/eskaera/proposamena beharbada ez. Baina zer espero zuten atzoko bileratik?

Ignorantziatik hitz egiten ari naiz, eta baliteke hemendik aste batzutara kontrakoa entzutea. Atzoko bileran akordioren bat lortu zutela eta egitasmo berri bat martxan jarri dutela. Oraingoz, 1.200 bazkideri soluzioa topatzea espero dutela diote. Zifrak aldatu dira. Baina ebentualen eta hornitzaileen egoera, berbera. Azken asteotan lehen aldiz, Arantza Tapiarekin ados. Ezin dira alde batera utzi. Edo sikiera kontuan hartu beharko lirateke, eta Sindek zioen enpleguarekiko erantzukizuna martxan jarri, bailaran egitasmo berriak abiarazi eta lekuko garapena bultzatzeko.

Eguneraketa: Arrasateko alkate Inazio Azkarragaurizarrek Mondraberri adierazi dio atzoko bilera informatiboa izan zela, hileta estilokoa, erabakita zegoela Fagor Etxetresnak itxiko zela.

#tobera eta Debagoiena

Urtebete pasa da. Amaitu da aurtengo Tobera, eta urtea ere, amaitzear.

Iaz hunkituta bukatu nuen Tobera, bertan ezagututako guztiengatik, sortutako loturegatik eta iazko Toberak geure argi-itzalak onartu eta umorez plazaratzeko aukera eman zigulako.

Zer esan aurtengo Toberari buruz. Nondik hasi.

Iraitz. Nola aldatu diren gauzak, kamarada. Ekainetik hona, ilusioz eta irribarrez betetako barkuan egin dugu topo, eta olatu eta marea guztien aurrean, indarrez (nekez batzuetan) egin dugu arraun. Eskerrik asko Debagoieneko proiektu integral hau posible egiteagatik. Tobera duina taularatzea baino askoz gehiago lortu duzu/dugu. Zorionak, prexoxa. Eta mila esker zure laguntasunagatik. Eta zorionak eta eskerrik asko, nola ez, Bagarako lagunei.

Mikel. Gure Mikel. Iaz txoko honetan esandako guztiak berretsiko ditut. Zelako azkartasuna, bizitasuna, eta indarra. Agortzerik ez duela dirudien indarra. Iaz baino gehixeago egin dugu topo, baina iruditzen zait orduak faltan izan ditugula, merendola horiek gehiagorako eman zezaketela. Ziur naiz, baina, Debagoiena indartzen topo egingo dugula, Toberan ez bada, beste hamaika kontutan.

Egoitz. Laburtzen ahalegintzen ari naiz, azken asteotan izandako entsegu eta berriketaldi denak sintetizatzen. Baina zaila zait. Barre algarak, urduritasunak, besarkadak, terapiak… Eta elkarlanean egindako entsegu horiek denak, eszena bakoitzari zukua ateratzen pasatako orduak. Eta pertsonaia barru-barrutik eraikitzen ikasi eta ikusi izana. Tobera hau antzerki eta “kausa” baino gehiago izan da, erronka pertsonala izan da. Mila esker, bihotz-bihotzez.

Miren. Gutxixeago egon gara aurtengoan. Baina entsegu gutxi horietan, zure indarrarekin irribarre egin eta gozatu dut berriz ere. Punkien barneko goxotasuna zugan ikus dezaket. Zu moduko emakume indartsuengan. Eta, nola ez, Olabarrietako eszena ez dut sekula ahaztuko! Barre galantak Oñatiri buelta ematerakoan!

Eta hemendik aurrera Debagoieneko lagunok zerrendatzen eta aipatzen jarraitzeko ordena erabaki behar.

Lagun oñatiarrok, zuek lehenak. Oñatiarrak bereziak zarete, ez nuen gezurrik esan, ez. Flipatuta utzi naute zuen ilusioak, emandako kariñoak, irribarre konplizeek… Bereziak, jatorrak eta maitagarriak zarete, bai horixe!

Ibi, gure Lope. Euskal Herriko errege, “zuek ez dakitzue zein naizen ni!”-ren pertsonifikazioa. Lehendakari xixtrin hori kendu eta gure agintari bihurtzeko behar besteko indarra daukazu, bai horixe. Baita bihotz ona ere. Barre franko, behar zenean laguntza, inplikazioa eta ilusioa. Ederra eta berezia izan da!

Rodri. Eta Rodri izango zara betiko. Zuri esker egin nuen lehen pankarta (eta sekulakoak entzun beharko ditut hau publikoan onartzean…), AUPA RODRI hori. Eskerrik asko. Unibertsitate zahar, moderno edo klasikotan ezin direla gauza batzuk ikasi, ez horixe. ETEO hustuan, asko.

Idoia. Gidoigile eta zuzendari berezia ezagutzeaz gain, sinzeridadez egindako zuzenketa horiek jasotzeko zortea izan dut. Kritikak ez direlako mingarriak, kariñoz jasotzen direnean. Asko ikasi dut, eta iruditzen zait ez dela prozesua amaitu, eta egingo dugula topo aurrerantzean, Zuloa proiektuan edo beste edonon.

Ana Mari, gure Ana Mari. Emakume indartsua, alaia, naturala, eta… Ana Mari. Hunkitu gabe ezin hitz egin zuri buruz. Muga, oztopo, zailtasun eta tristura guztiei aurre egiteko moduak liluratuta utzi nau, zure bizitasunak, eta kariñoa emateko gaitasunak.

Leire eta Amaia. Txokolate mikatz eta goxoak. Biok zarete Klaxk. Oñatiarren goxotasunaren irudikapena. Plazer bat izan zen zu ezagutzea, Amaia, soziedade hartatik berriz topo egitea eta eszena muntatzen hasi izana. Gozada bat zurekin berriz ere elkartzea, Leire, arbeletik urrun, baina irribarre berarekin. Joan beharko dugu Txokolateixia-ra txokolate bila, ezta?
Baina zenbat oñatiar???

Oihana, emakumeok historian lekurik ez dugu izan, eta Tobera honetan zuk eman diguzu protagonismoa, ikasi dugu gizonek Arriarango Juana bezalako altxorrak ezkutuan uzten dituztela. Zure kasua, ziur hori ez dela.

Julen eta Gaizka. Gutxixeago egin dugu topo. Bata forma-forman, eta bestea eszenatokira bakarrik igotzeko gai ere ez. Ondo pasa dut zuekin, laburrago baina ederra! Hori bai, Gaizka, zu ere ez zara Gaizka izango ziur aski, Fraimi baizik…

Eta Txirli. Ikusi dut maleta, Guardia Zibilen alboan, eszenatoki erdian. Aparta! Eta Arrasateko Eskinetos de Postal-ena itzela! Galanta zara, benetan. Ederki pasa dut, bai horixe!!!

Nagore. Bizitzan izandako aldaketak medio, ez nuen uste berriz egingo genuenik topo. Ba begira. Toberari asko zor diot. Jarraitu goxotasun hori transmititzen!

Edurne, zu azkena, baina paperik hunkigarriena benetan. Nortasuna zeinen garrantzitsua den argi utzi duzu, zure goxotasunarekin. Txantxikua animalia ederra dela erakutsi diguzu zapo eta zapaburu guztioi!

Eta badator Debagoienaren ordua. Debagoieneko beste herrien ordua, ze, Oñati, Debagoiena da. Orain lehen baino gehiago.

Gerra. Nik ez dut, ez, Gatzagako iturrian urik edan. Baina desiratzen nago Gatzara joan, astoan edo autoan, eta Erdi Aroko herri ederra ondo ezagutzeko. Eta zurekin beste berbaldi jator baten murgiltzeko.

Bailaran behera, Olatz. Antzerkia. Alaitasuna. Bizitasuna. Kontagiatzekoa, benetan. Barre franko egin dut, eta gustuko izan dut zure aholkuak neureganatzea. Hasierako eszenari zukua ateratzen lagundu didazu gainera. Mila esker.

Dukesa. Ibai. En fin. Zer esan zuri buruz. Flipatuta gelditu nintzen 24 goizean. Nondik irten da mutiko hau? Mexikarra, argentinarra, dukesa… Eta hala, natural-natural, inongo zailtasunik gabe edozein pertsonaietan murgiltzeko erraztasunez. Eta tipo jatorra gainera.

Heidi. A ez, Itsaso. Ederra. Benetan, 24 goiza ederra izan zen, gozatu egin nuen zuek ezagutzen, eszenari zukua ateratzen. Ikaragarria. Eta irribarreak, eta besarkadak, eta ilusioa, eta… Plazer bat.

Iraitz… Pena zu ezagutu ez izana…

Eneko. Ba hori, berriz ere egin dugula topo. Ziur asko ingurune naturalago batean, antzerki ez hain antzerkia egiten. Eta jarraituko dugu topo egiten, topatuko ditugu bide eta proiektu komunak, ziur.

Iosu eta Aitor. Gizon eleganteak. Bata ezagutzeko plazerra bestearekin berriz ere topo egitearen zorteari batu zaio. Bergara iaz deskubritu nuen, eta aurten berretsi dut elegantzia ez dela arropa hutsa.

Manex, ederra zurekin berriz elkartzea, iazko Toberan epaimahaian izateko ohorea eduki ondoren! Eta ederra bertsotan zuzen-zuzenean entzuteko aukera… Eta itzela zuen bion gai jartzaile aritu izana! Bertso munduak erakarriko ete nau azkenean?

Iraia! Ai… ze pena hain entsegu gutxitan topo egin izana! Plazako farola gogoan! :D

Nola ez, plazerra berriz ere zuekin topo egitea, Larraitz, Aitzi, Iza eta Eneko.

Eta aipatu ez zaituztedan guztiok, baina hor izan zaretenak, laguntzen, ilusioa konpartitzen.

Toberakideok, ohorea izan da zuek guztiok ezagutu izana. Bihotz-bihotzez, eskerrik asko.

Gaur, lehenengo aldiz, Debaguneko egutegiari leku polit bat egin diot neure paretetan.