Etxeberria

Bost urte daramagu hemen. Lehen, General Leiba kalean bizi nintzen eta beti ibili izan naiz Alde Zaharrean. Ikusten nuen zerbait behar zela eta taberna jartzea erabaki nuen. Bertako jendearekin egiten dugu lan, turismoa ez dago hemen, turismoa Marinan dago. Hona etortzen dira pare bat argazki egitera eta… kitto.
Apezpiku plazan terraza jarri genuen, udan; kexak egon ziren. Auzoko batzuek nahiago lukete auzoa dagoen moduan geratzea.
Oinarri-oinarrizko gauzak falta dira hemen: botika, kutxazaina, janari dendak… Sokoa auzoan, aldiz, denetik dago.
Askok parkina eskatzen du Alde Zaharrean, etxetik ahalik eta gertuen aparkatzeko;  hori ere ohitura kontua izaten da, ohitu beharra dago ondo-ondoan ezingo dugula aparkatu, Kasko Historikoan bizi gara-eta, eta beste herri askotan gertatzen den bezala aparkatzearena zaindu egin behar da.
 
Jende askok ez du Alde Zaharra ezagutzen. Gure aitak ezagutu zuen Apezpiku plaza taberna hau zabaldu nuenean. Hornitzaileek ere uste izaten dute Hondarribiko Alde Zaharra Portua dela; hori niri gertatu zait: hornitzaileak Portuan buelta-bueltaka ibiltzea tabernaren bila, uste zutelako Alde  Zaharrean zeudela.

Herri honetara autoz etorriz gero, sarbidea antolatuta dagoen moduan, zuzen-zuzenean eramaten zaitu Portura.
Gauza asko egin litezke jendea hemendik ibil dadin, ez bakarrik harresia konpondu. Zergatik ez dute egiten haurrentzako parkea Kasino Zaharrean? Lekua oso aproposa da, lasaia, polita, ez dago autorik, ez dago arriskurik. Haurrentzako ezin hobea.

Udalak antolatzen dituen ekintza ofizialak, non egiten dira?
-Liburu azoka (Portuan)
-Elikagai ekologikoen azoka: Madalena kalean (Portuan)
-Kantuak: San Pedro kalean, hilean behin (Portuan)
-Atunaren eguna (Portuan)
-Txirrindulariak (Portuan)
-Krossa ( Donibane Lohitzunen hasi eta Portuan bukatu, San Pedro kalean)
-Inauteriak. Ez dira Alde Zaharretik pasatzen.

Zer egiten da hemen, Alde Zaharrean?
-Erdi Aroko azoka
-Eliz musikaren kontzertuak, parrokian
-Herri giroa, artisauen azoka. Arma plazan (abuztuan)
-Brokantea: hilaren lehendabiziko igandean, Jostaldi kiroldegian. Orain obratan ari direnez, Alamedara ekarri dute. Udan ere hor egiten da, eguraldi onarekin egokiagoa delako.
Ematen du Alde Zaharra inguratzen duen harresiak aislatu egiten gaituela, aislatu kalterako, jakina.

BEZEROAK
Entzuten ari naiz zuen elkarrizketa eta ni ere iritzi berekoa naiz, kasu gutxi egiten dio udalak alde honi. Turismoa beti dago behean, badirudi hau ez dela existitzen. Farmazia bat eskatuko nuke nik, eta haurrentzako parkea. Oporretan Pontevedran ibilia naiz; harritu egin ninduen hango Alde Zaharrak duen bizitza eta xarma. A ze giroa! Dena dendaz beteta, era guztietako dendak, gainera.
Nik badauzkat proposamen batzuk eta aipatuko dizkizut:
Azoka bat egin beharko litzateke hemengo produktuekin: barazkiak, frutak, gaztak, sagardoa…, beste herri batzuetan egiten den bezala. Hasieran, proba gisa, ikusteko nola erantzuten duen jendeak, hilean behin, larunbatero, esate baterako.
Nik entzuna dut txakolina egiteko erabil den mahatsak “Hondarribi zuri” duela izena. Eta nik hau galdetu egiten dut, ez bainago jantzia horretaz: hemengoa da mahats mota hori? Hala bada, zergatik ez da ezagutzera ematen? Alde horretatik udalak gauza asko egin zezakeen. Begira Astigarragan zer-nolako etekina ateratzen dioten sagardoari!
G.: Jatorria hemen du, horregatik du izen hori –Hondarribi zuri, eta Hondarribi beltz ere bai–, hemendik eraman zuten Getarira.

Beste bezero batek:
Garbi dago zer promozionatu nahi duten! Wolswagen Golf autoaren iragarkia Portuan filmatu zuten. Eta zer agertu zen, zein taberna ikusi zen autoak errebuelta hartzean? Ez dut izenik aipatuko, baina denok ulertu dugu, ezta? Kasualitate hutsa?

“Xirika” harategia. Felix

Ama hemengoa dut, aita irundarra. Alde Zaharreko bizitza ona da, lasaia, toki aproposa bizitzeko; baina komertzioa, aldiz, gaizki, oso gaizki. Laguntza gutxi dago udalaren aldetik, eta honekin esan nahi dut komertzio berria zabaldu nahi duenak laguntza gutxi duela, zergak eta halakoak.
Hemen 7 urte daramatzat (lanbide honetan 25 urte), eta ikusten ari naizena da komertzio guztia Portura ari direla eramaten.

Bezeroa
Harrigarriena da hemen jende asko bizi dela, etxe berri asko egin dute, jende gazte asko, umeak… eta ez dago ezer!

Sebastian jatetxea. Miguel Soto

Hemezortzi urte daramatzat jatetxe honetan lanean. Udalari kritika hau egiten diot: bere utzikeria hainbestarainokoa izan da, non Alde Zaharreko komertzioa desagertzeraino iritsi baita, izan ere kontrako bidea hartu du: lehen dendak zeuden lokaletan etxebizitzak egiteko baimena ematen du, eta, behin etxebizitzak eginda, ez dago atzera bueltarik, zaila izango da, ia ezinezkoa, berpiztea, ugaritzea komertzioa.

Egundoko kaltea egiten digu. Lokal bat etxebizitza baten prezioan saltzen badute, ez dago hori ordain lezakeen artisaurik. ETBn ikusi dut Foru Aldundiaren iragarki bat: “Dendak non, bizitza han”. Donostia agertzen da eta haur batzuk jolasten bixiketan, sukaldeketan. Ez al da hori izugarrizko kontraesana? Dirulaguntzak zuzendu beharko lituzkete ez itzultzeko, denda berriak sortzeko. Jendeak, bisitariek harresia ikustea baino zerbait gehiago nahi dute. 

Lokalak zabalik nahi ditugu denok!

Ekainean 13 urte beteko dira hemen, Kale Nagusian denda jarri genuela. Lehen, asteburuetan bizitza zegoen; orain, aldiz, ez dabil inor, eta horrekin ez dut esan nahi ez dela inor bizi. Jendea ikusten da hiletak daudenean, parrokia bertan dagoelako, edo ezkontzak egiten direnean, epaitegian edo elizan.
Denda zabaldu genuenean, hemen hiru harategi zeuden, orain bakarra geratzen da; bi arropa denda, gozodenda bat, hor parean, egunkariak eta litxarreriak saltzeko beste denda bat. Jenderik ez da etortzen…dendarik ez dagoelako, non erosi ez dagoelako!

Alde Zaharreko merkatari guztien antzera, gu ere ez gaude pozik. Ulertuko duzunez, bizimodua aurrera atera behar dugu: alokairua ordaindu, etxebizitzaren mailegua ordaindu, semea aurrera atera… Tokia polita da, zoragarria, nahi duzun guztia, baina… honek ez du ematen! Ez da inor etortzen. Horrexegatik beste leku batera joango gara, gauzak hobeto joango diren esperantzarekin.

Maiatzean bi urte beteko dira denda zabaldu genuela. Guk edozer erosteko Alamedara edo Portura joan behar izaten genuen. Hori ikusita,  arrieskatzea erabaki genuen eta denda hau jarri.
Zamalana da arazo handia Alde Zaharrean, kaleak estuak direnez, ez dago non aparkatu. Banatzaileak etortzen dira, autoa gelditzen dute… eta berehala dituzte gainean udaltzainak garrasika eta alde egiteko esaten. Ezin dute deskargatu lekurik ez dutelako, baina hoteletako bezeroek, aldiz, badute aparkatzerik. Niri zortzi isun jarri dizkidate.

Beste arazo bat udaltzainak eurak dira: oso lotsagabeak eta desatseginak izateaz gain, euren ezagunekin beste era batera jokatzen dute. Oihuka etortzen dira eta modu txarrean, gainera. Euren lana Alde Zaharrean dauden ataskoei konponbidea ematea izan beharko litzateke. Ikastaro trinkoa egin beharko lukete ikasteko nola tratatu jendea adeitasunez eta edukazioz.

Argazkiak egiten ari nintzela jendea sartu da erostera, bertakoak eta bisitariak. Zer irizten dioten Alde Zaharrari galdetuta, hauxe erantzun dute: Alde Zaharrekoek kutxazaina eta aparkalekuak. Alamedan badago bat, baina KUTXArena da, ez dago besterik, beraz, Marinaraino joan behar.
Bisitariek, Kataluina eta Bilkokoak, oso polita, izugarri ederra dela, baina giroa falta dela, bizitza falta dela esan dute. Biasteri ezagutzen dute eta hango Alde Zaharra bizi-bizirik dagoela, jendea, dendak… Hemengoa, aldiz, hila.

Lehen ere janari denda izandakoa: Balentinarena, aspaldi-aspaldi baten; ondoren Junkalena; gaur egun BARATZE. Espero dut denbora luzez irautea.

Hondarribiko Alde Zaharrean jaio nintzen, Obispo plazan. Plaza horretan ikasi nuen bizikletan, “Orbea” urdina, lagun batena zen. Plaza horretan jolasten genuen kaniketan, soka-saltoan, kromotan, tortoloxetan, txingotan… Umetan, mojak pasatzen zirenean, jolasak lagata “Ave Maria Purisima” esaten genien, eta zintzilik zeramaten gurutzean muin egin –mojen ikastetxea dago bertan–. Plaza horretan izan ziren nire adoleszentzia garaiko lehen amodioak.

Kale Nagusian eta Arma plazan egiten genituen erosketa guztiak, denetik baitzegoen: botika bat, arraindegiak, harategiak, tabernak, drogeriak, mertzeriak, bi estanko, janari-dendak, gozodenda, zapata-konpontzailea, ileapaindegia, Souvenir denda –“On parle français” jartzen zuen dendako atean zintzilikatutako karteltxo baten–, postetxea ere bazegoen Arma Plazan –Correos y Telegrafos–, ez zegoen Marinara zertan joan.

Orain, ostera, zer gelditzen da guzti horretatik? Elizaren parean dagoen kaleak “Denda kalea” du izena, eta beti izan du izen hori –Calle de las Tiendas–, baina denda gutxi aurkituko dugu bertan, bat bera ere ez. Taberna bat dago, eta, kalearen beste muturrean, ileapaindegia eta, ondoan, inmobiliaria bat. Zer bihurtu dira edo bihurtu dituzte hutsik geratu diren lokalak? Zer aurkituko dugu orain?

Kale Nagusiko lokal asko udalak berak hartu ditu bulegoak jartzeko, udalaren bulegoak: Bake Epaitegia; oposiziokoak biltzeko lokala: Branka, PSOE, Ezker Batua…; Gizarte Laguntzailea…. Horrez gainera, jatetxe batzuk, taberna batzuk, arropadenda bat, altzaridenda, umetako ileapaindegiak leku berean jarraitzen du, baita okindegiak ere, erakusketa-aretoak… eta azken urte bietan gertatzen ari den fenomenoa udalaren erabakiei esker: etxebizitzak. Lokal batek 40m kuadro edukiz gero, berehala lortuko du baimena etxebizitza egiteko. Komertziorik gabe ez dago girorik, ez dago bizitzarik. Burura datozkit Biasteriko alde zaharra, Donibane Lohitzungo rue Gambetta, Bilboko Zazpi kaleak, Zarautz, Bretainiako Saint Michel, Brujas, Carcassonne, Saint Malo…
Burura datorkit ere Radio Euskadin entzundako iragarkia, Foru Aldundiarena: “Donde hay comercio, hay vida”, “Dendak non, bizitza han”. Iragarki hori entzutean, haserrea sentitu nuen, izan ere, gauza bat da hedabideetan jartzen dituzten esloganak –denon diruarekin, gainera– eta gero egiten dutena, guztiz bestelakoa, bederen herri honetan.

Kamara hartu eta lokal, taberna, ostatu eta jatetxe guztiei argazkiak egitea erabaki nuen, eta guztiei galdetzea –ostalari, dendari, bisitari zein auzotarrei– ea nola ikusten zuten Alde Zaharra, zer behar zuen, zer falta zuen.

Askok udalarentzat ari ote nintzen galdetzen zidaten. Azaldu egiten nien zergatik ari nintzen, zertarako zen eta non argitaratuko nuen.
Garbi hitz egin dute, eta barren-barrenean zer sentitzen duten adierazi. Iritzi oso aberatsak jaso ditut, kritika gogorrak ere bai udalaren gestioaren aurrean, eta proposamen interesgarriak ere ez dira falta izan.
Behin iritziak jasota eta garbira pasatuta, idatzitakoa erakutsi egin diet adierazpen horiek egin dituztenei; zer edo zer aldatu behar banuen,  aldatu, eta… aurrera!