Azken urteotan inoiz baino gehiago -eta oso gustura- irakurri arren, seguruenik, ez dut txoko honetara aipamen literariorik ekarri aspaldi. Gaur ere ez dut luze jardungo, nagi jarraitzen dut holako gaiei heltzeko, idatziz behintzat. Hala ere, twista berez dantza soltea dena jakin arren, zenbait egunez literaturarekin dantza lotuan -eta estuan- izan nauen liburua ekarriko dut lerrootara.
Liburua amaitu orduko izan nuen hemen hari buruz idazteko bultzada, baina berriz ere nagitasuna hasi zen nagusitzen, gaur Harkaitz Canoren elkarrizketa irakurri dudan arte. Egia esan, bere literatura lanetan beste gustatzen zait Harkaitz egiten dizkioten galderei emandako erantzunetan.
Halakoak idazten ditudan guztietan legez, aurretik esan behar dut hau ez dela kritika bat. Nik ez dakit halakorik egiten eta ez nintzateke ausartu ere egingo. Barruan geratu zaizkidan zertzelada batzuk baino ez ditut utziko, barruak haiek ateratzea eskatzen didalako, beste barik.
Hasteko, aurten Saramagoren liburuen artean liluratuta eta oraintxe Orhan Pamukekin harrapatuta nabilela aitortuta, esan behar dut urtean irakurri dudan eleberririk sendo eta osoenetakoa gertatu zaidala Harkaitzen Twist. Ahotseneako elkarrizketan, Edorta Jimenezek, konplizitatez jantzitako solasaldian, galdetu zion ea zilegi zen hain eleberri luzea, 400 orrialdetik gorakoa, idaztea. Harkaitzek, hark ere umoretsu, erantzun zion 200 bat orrialde kendu zizkiola prozesuan. Bere arrazoiak izango zituen haiek denak kentzeko, baina liburua irentsi eta gero esan behar dut haiek denak ere irakurtzeko gogoz eta jakin-minez gelditu naizela. Seguru nago haietan ere merezi duten pasarte gogoangarriak eta hausnarketa baliotsuak gelditu direla.
Ez dut batere asmorik eleberriaren gakoei edo xehetasunei buruz idazteko, horiek nahi duenak bilatu beharko ditu paper eta tintazko unibertso horretan murgilduz. Esan bezala, zertzelada batzuk, besterik ez. Lehena, liburuak lehen lerrotik harrapatu ninduela, lehen esaldi horrek literatura zapore gozo eta erabatekoa daukalako. Lehen kapitulua amets lisergiko batean bezala irakurri nuen, eta prest nengoen tonu bereko 400 orrialde gehiago dastatzeko.
Harkaitzen asmoa, ordea, beste bat izan da, baina hurrengo ataletako estilo aldaketak ez ninduen zapuztu, lan konplexu eta berezi baten aurrean nengoela konbentzitzen amaitu baizik; esan legez, azken boladan irakurritako eleberririk sendoenetako baten aurrean. Egiten gaituenari, gure nortasuna moldatzen duten kanpoko eragileei buruzko kezkak, bestalde, Harkaitzen hitz orain serio, orain jostarietan, nire kaskoan oso errotuta dauden kezken -edo obsesioen- ispilu bihurtuta ikusten nituen. Literaturak batzuetan sortzen dituen une magiko horietakoak dira, idazlea zeure garuna arakatzen sentitzen duzunekoa, forma ematen asmatzen ez duzun pentsamenduak esaldi borobiletan jasota aurkitzen dituzunekoa.
Gozatu ditut bizi genituenon nortasunean arrasto sakona utzi duten garaietarako joan-etorriak, baita, zertarako ukatu, larrua sentitu eta gorputzen izerdia usaindu dudanean ere. Kutsu umoretsuan, Harkaitzen beraren irribarre jostaria begitandu zait maiz. Baina batez ere pertsonaia guztien dimentsioek, sakontasunak, konplexutasunak eta egiazkotasunak gidatu naute bidaia gordin bezain gozagarrian. Osagai gehiegi dauka eta sentipen gehiegi utzi dit barruan hona denak ekartzeko. Literatura letra maiuskulaz; txikiak garenoi ia beti tokatzen zaigu neska garaiagoekin dantza egitea, baina plazera da halako gorputzei helduta eramaten uztea.
Liburua amaitu eta buruan izandako lehenengo kezka: noiz arte itxaron beharko dut Harkaitzen beste eleberri bat irakurtzeko? Itxaronaldia azkena baino laburragoa izango ahal da, Belarraren ahoak bezain gose utzi nau-eta!
