p { margin-bottom: 0.21cm; }
Aspaldi nabilkio ezinegona sortzen
didan gai eztabaidatsu bati bueltaka buruan, eta zalantza horiek
elikatzera etorri da atzo irakurri nuen artikulu bat. Bertan,
banakotasunaren defentsa sutsua egiten da, Max Stirnerren berbak
abiapuntu edo inspirazio, eta batasunaren aldeko jarrerak
ezkertiartasunari (ezkerkoikeriari seguruenik, haren ikuspuntutik)
egotzi. Ez diot artikuluari berari eta are gehiago egileari heldu
nahi, horrek islatzen duen diskurtso indibidualistari baino.
Indibidualismo horrek banakako, norberarengandik, norberaren
askatasun eta burujabetza erabatekotik ateratako ekintzak hobetsi ohi
ditu, afinitatearen araberako elkarketa kasualak (eta kausalak) ere
onartuz, batzen gaituzten oinarri finkoen (edo aldakorren)
bilaketaren gainetik. Eta, ikusi dudanaren arabera, banakotasunaren
apologia hori erabili ohi da matxinadagintzaren baitan kokatzen diren
banakako ekintza bortitzen zuribide. Gai labainkorra da, ondo dakit,
eta horregatik da hain zaila horren aurrean jarrera definitua izatea.
Horregatik, ikuspegi bitatik begiratzea komeni delakoan nago:
banakako ikuspegia eta taldeko ikuspegia. Aurretik doa, ohikoena
ikuspegi biak uztartuta joate dela, batzuentzat batek pisu handiagoa
hartuta, eta beste batzuentzat bestea, eta gutxitan agertzen dela
ikuspegietako bat bere bakarrean.
Anarkismoak tradizioz eduki du banakako
ikuspegiari garrantzi handia emateko joera. Hortxe dago aipatu Max
Stirner bera, kontzeptua muturrera eramanda, baina baita beste
korronteetako egileak ere. Etorkizuneko balizko gizarte anarkista
irudikatzerakoan beti egin da ahalegina banakako askatasunari ahalik
eta lekurik handiena uzteko eta, batzuek, banakako erabateko
askatasuna baino ez dute onartzen oinarri. Luze hitz egin genezake
banakako erabateko askatasun hori benetan ba ote den eta batzuek
proposatzen dutena banako batzuen ustezko askatasunaren ezarpena ez
ote den, beste batzuen kalterako. Zer den aske izatea. Nire
askatasuna besteek mugatzen duten ala, Bakuninek zioen legez, eta
hala uste dut neuk ere, nire askatasuna besteen askatasunean hazi eta
hedatzen den. Kontuak kontu, banakoa baino kontuan hartzen ez badugu,
matxinadagileen diskurtsoa eta ekintzak, honaino, koherenteak dira.
Ni neure buruaren jabe naiz, neure hautua askatasunez egiten dut, eta
nire kontzientziak ekintza jakin hura egitera eraman nau. Neugan hasi
eta neugan bukatzen den afera da. Nire bide iraultzailean, gizarte
ereduari aurka egiteko nire bidean, etengabeko gerran aldarrikatzen
dut neure burua eta ekintzetan bertan ematen diot zentzua nire
iraultza horri. Beste eztabaidarako emango luke suntsipena
proposatzen denean suntsitutakoa ordezkatzeko zer eraiki pentsatu
dudan ala suntsitzeak berak ematen dion zentzua nire ekintzari,
suntsitu dudanaren ordez zer eraikiko den zerikusirik ez daukan
kontua izanik, beste norbaiten lana. Edozelan ere, honaino ekintza
matxinadagileak koherenteak lirateke indibidualismo horrekin eta ez
legoke horrela jokatzen duenari zer leporatu.
Era berean, anarkismoak tradizio zabala
izan du (nire aburuz are zabalagoa), banakotasuna taldetasunari
batzeko. Proudhon, Bakunin, Kropotkin edo Malatesta, bakan batzuk
aipatzearren, har genitzake hori egiaztatzeko. Ikuspegi horren
arabera, banakotasuna taldean, gizartean baino ez da eraikitzen eta
askatasunak berak gizartean baino ez du zentzurik hartzen. Ikuspuntu
horren arabera, norberak bere banakotasunaren zati bat utzi behar du
ordainean taldetik utzi duena baino askoz gehiago hartuz. Horri
jarraituz, modu batean edo bestean, elkartzea, talde lana egitea
bilatu da, ez elkartze hutsagatik, helburu batzuetarako baizik.
Horrek ez du esan nahi izan irauteko asmoz sortzen direnik taldeak.
Aitzitik, anarkosindikalismoa alde batera utzita, gehienetan berezko
eta behin-behineko elkartzeak bilatzen dira, helburu jakin baten
araberakoak, ondoren desegiteko eta beste zerbait sortzeko, pertsona
berberen edo beste batzuen artean, bilatzen denaren arabera. Taldeko
ikuspegia nagusitzen den elkarteetan, mesfidantzaz begiratu izan zaie
banakako ekintza suntsitzaileei, horiek errepresioa areagotzeko
aitzakia eman eta euren urteetako lan neketsua hankaz gora jar
dezaketelakoan. Hala ere, talde kontzientziak berak eraman ohi ditu
halakoetan dihardutenak besteekiko elkartasunera eta datorkiekeen
kaltea bere egitera. Alde batetik, ulertzen delako disidentziaren
aurkako errepresioak aitzaki gutxi behar izaten dituela indargabetu
nahi dituenen aurka jotzeko, eta bestetik, banakako ekintzen
arduradunen banakako askatasuna ulertzeko eta errespetatzeko joera
dagoelako. Ikuspegi ez hain erromantikoak adieraz lezake berez txikia
eta indar txikikoa den mugimendua (dagoen anarkismoari mugimendu esan
badakioke, behintzat) barneko gatazkek eta borrokek are ahulagotzeko
edo jarduera bateratu askotan kidetzat izandakoen eraso pertsonala
jasateko beldurra ere badela barnean pentsatutakoa jendaurrean ez
kanporatzeko. Dena dela, banakotasunaren bidea hautatu dutenak ez
dira taldeko jarduera hobetsi dutenen patuaren erantzule sentitzen
eta, honaino, beraz, haien koherentziak ba omen dirau.
Balizko inkoherentzia non dago, beraz?
Irakurri berri dudan artikulu horretan banakotasunaren defentsa
sutsua egiten da, batasunerako jarrera ezkertiartasunari leporatuz.
Defendatzen duen ikuspegitik uler daiteke eta errespetatu ere bai.
Aukera bat da. Inkoherentzia, ordea, elkartasunaren erabilerari dago
lotuta. Ea adibide baten bidez azaltzerik daukadan. Demagun
matxinadagilea naizela, nire ekintzak neure egiten ditudala, neure
burua etengabeko gerran aldarrikatzen dudala. Hori, datozkidakeen
ondorio guztiekin egiten dut, hautu kontzientea da, inguratzen anuen
testuinguruaren jakitun. Demagun anarkismoaren aurkako giro
errepresibo itogarria dagoela eta nik jakin badakidala. Demagun
zenbait taldek lan handia eta neketsua egin dutela luzaroan,
agintarien, komunikabideen, polizia eta fiskalen presioari aurre
eginez, eta horien guztien gainetik ere, auzo batean, esaterako,
talde batek auzokoen konfiantza lortu eta auzoaren funtzionamendua
beste oinarri batzuen arabera apurka eraikitzen ari dela. Hala ere,
talde horren lana ez da nire ardura, nire ustez haiek egiten dutena
eta nik egingo dudana ez daude elkarri lotuta, bide subirano bana
dira. Nire ekintzak haien lana koloka jarri ahal izatea eta haiek
ekintza horrekin ados ez egotea ez dira arrazoi nik neure ekintza
burujabean amore emateko. Errepresioaren erantzule bakarrak, egia da,
errepresioa darabiltenak dira. Demagun edozein anarkistak uler
dezakeen jomuga bat hautatu, banku bat, eta kalte material txikiak
-bankuarentzat erabat onargarriak- eragiten dituen lehergailu txiki
bat jarri dudala. Azken finean, Estatuari bakerik izango ez duela
adierazi nahi diot, harekin gerran nagoela, eta nire etsaiak zein
diren identifikatzen dudala. Bideratuko den errepresioaren benetako
zioa ez da ekintza isolatu hori izango, argi dago, horrek Estatuari
gehienez ere kili-kiliak egiten dizkiolako. Balizko ekintza hori
aitzaki hartuko duen errepresioak, beste askoren artean, emaitza bi
ekar litzake, labur adieraziko ditudanak: fiskaltzak, sakabanatutako
lehenagoko beste “froga” batzuk erabili eta auzo horretako
talde horren lanaren aurka jotzea, haien lokala miatuz eta hango
jendea atxilotuz, edo, kasualitate handiz eta agian nahi gabe ere,
benetako egilea harrapatzea. Hona galdera: holako banakako ekintza
hautatu duenak, hura prestatzerakoan, talde harekiko elkartasuna izan
du burua? Bere burujabetzan, solidarioa izan da beste ikuspegi bat
daukaten anarkistekin eta haien bidearekin? Norberak erantzun
diezaiola galderari. Seguruenik, pertsona horren aburuz ez zuen
inorekin solidarioa izan behar, bere buruarekin baino. Horraino ere,
koherentea litzateke. Baina gehienetan, holako ekintza burujabea
burutu duena, zoritxarrez, errepresioaren eskuetan jausten denean,
zelan jokatuko du pertsona horrek eta haren inguruak? Elkartasuna
inguru jakin bati, bere bidearekin bat egiten duenari, ala anarkismo
eta antiautoritarismo osoari eskatuko dio/te? Eta gehienetan,
gainera, anarkismo eta antiautoritarismo osoak aho batez elkartasun
hori eman, banakako hausnarketak alde batera utzita, batzen omen
gaituenari garrantzia emanda. Hots, taldeko ikuspegia, batasunaren
premia sentitzen dutenen elkartasuna gauzak txarto doazenean gogoratu
ohi da, lehenago haien lanarekiko agertutako elkartasuna gorabehera.
Onean indibidualista, txarrean batasunaren aldekoa. Koherenteena,
txarrean ere, indibidualismoari eustea litzatekeenean, nire ustez,
behintzat, eta elkartasuna dei zabalen bidez bideratu nahi izan
beharrean, banakako erabaki burujabeen mende utzi.
Hori da gaur etorri zaidan hausnarketa,
gauzak asko sinpletuz eta topiko bihurtuz, egoera bakoitzak beti
dauzkalako mutur bi baino gehiago eta taldeko zein banakako egoerak
beti direlako askoz korapilatsuagoak.
