Kategoriaren artxiboa: Nire hausnarketak

Sindikatuen rola kooperatibetan

Ez dut orain dela gutxi arte sindikalgintzarekin inongo kontakturik izan, grebetako manifestazioetan soilik. Urrunekoak iruditu zaizkit beti, neure errealitatean lekuz kanpo, nolabait. Kooperatibak dira neure ingurunea, eredu kooperatiboarengan sinesten dut nik.

Enpresa eredu horretan sindikatuek ez dute kabidarik. Izan ere, langileek (bazkideak) badituzte bideak beraien hitza ordezkatu eta aintzakotzat hartzeko. Organoak deritzaie, Kontseilu Errektoretik Batzar Nagusira, Kontseilu Sozialetik pasata. Organo horien bidez bideratzen da lan-bazkideen hitza eta botoa. Hainbatetan hitz egin bezala, organo eta mekanismo horiek ez dute beti bermatzen parte-hartzea, bereziki tamaina handiko kooperatibetan. Sarri, ordezkaritza botoa eta iritzia delegatzera mugatzen da, hainbat arrazoi medio erabakietan parte hartzea alde batera utzita. Erakundeen tamaina da faktore gakoetako bat, norbanakoen arteko distantziak eta kolektiboen arteko ezberdintasunak areagotzen dituen heinean. Era berean, formazio enpresarial zein kooperatiboaren gabeziak ere badu eragina, erabaki gakoak hartzerako orduan ezinbestekoa baita gaiaren inguruko nahikoa ezagutza izatea.

Hala ere, kooperatibak lan-bazkideak baino gehiago dira. Kooperatibetan besteren konturako langileak ere badaude, soldatapekoak. Soldatapekoek (Mondragon-en %20a gehienez) ez dute ordezkaritza organorik. Kontseilu sozialerako hautagaiak izenda ditzakete (bazkideen artean), eta zenbait kasutan Batzar Nagusietara ere joan daitezke. Hala ere, botorik ez daukate ebentualek. Ez dute ordezkaritzarik, langile moduan tresnarik ez dute. Beraz, sindikatuen rola hortxe kokatzen dut nik kooperatibetan: ebentualen ordezkaritza lanetan, bazkideekin lankidetzan. Egungo egoerara eramanda, interesgarria izan liteke birkokapenen aurrean behin-behineko langileentzako tresna izatea sindikatuak.

FEE: bazkideak, bazkide-mutualistak eta ebentualak

Bazkideei soluzioa bilatu eta topatuko omen zaie. Atzo Juan Manuel Sindek (Arizmendiarrietaren Lagunen Elkarteko bozeramaleak) argi utzi zuen Onda Vascan egindako elkarrizketan: bazkideen langabeziari, lehenaldian egin gisara soluzioa topatuko zaio. Birkokapenak, kalte-ordainak, aurre-erretiroak eta abar. Gogorra izango da urte mordoxka baten ondoren etxera esku hutsik joatea, hala ere. Bakoitzaren enpresaren alde ahalik eta gogorren lan egin, ilusioa jarri, eredu kooperatiboak eskatutako konpromisoa azkeneraino eraman, eta orain hau. Esku hutsik, proiektu propio eta kolektiboa hondoratzeak dakarren tristura eta etsipenarekin soilik. Lanpostua baino gehiago galdu dute.

Baina FEEko bazkideei topatuko zaie soluzioa, duina batzuentzat, gogorra beste batzuentzat, lehengoa baino hobea gutxi batzuentzat, beharbada. Bazkide mutualistei, hobe esateko. Ez delako argitu oraindik Edesako bazkideei ere soluzioa topatuko zaien beste kooperatibetan. Izatez, Lagun-Aroko kide ez direnez gero (lehenaldian hartutako erabaki baten ondorioz), ez lukete horretarako eskubiderik. Beharbada Ormaetxeak T.U. Lankide-n argitaratutako artikulu batean aipatzen zuen “arauak hauste hori” Edesako bazkideei bideratutakoa ere izan liteke.

Aitortuko dizuet nire tesian (egunen baten bukatuko dudana, portzierto) langileen eskubideen araberako mailaketa antzeko bat deskribatzen dudala: bazkideak, iraupen jakineko bazkideak eta ebentualak. Baina FEEren egoerak 4. profil bat azpimarratu du: bazkide ez mutualista. Mailaketa interesgarria, krisi garaian kaltetuak bi taldetan banatzen dituena. Bazkide-mutualistak alde batetik, eta beste guztiak bestetik. Autoreren batek bazkideak “pribilegiatuak” direla aipatzen du. Krisi garaian matizatu beharko luke akaso: bazkide-mutualistak lirateke pribilegiatuak.

MONDRAGON ez ei da solidarioa

Ez dakit eredu kooperatiboa zalantzan jarri nahi duten berberak ari diren MONDRAGON Korporazioaren baitan elkartasunik ez dagoela sinestarazi nahian, edo horiek baino gehiago diren. Izan dira informazioak ere MONDRAGONen baitan zeinek bozkatu duen 120 milioi ematearen alde eta zeinek aurka. Arrazoia? Auskalo.

MONDRAGONeko gainerako kooperatibek elkartasunik ez dutela erakutsi diote. Datu zehatzetan ez gara sartuko (MONDRAGONek komunikatuan 300 milioi euro bideratu direla esan berri du), baina orain dela hilabete batzuk, esaterako, kooperatibek onartu zuten 70 milioi euro ematea Fagor Etxetresna Elektrikoei (FEE) beren egoera konpontzeko. Horrez gain, dibisio eta Fagor Taldearen baitan emaitzen birmoldaketa ere egiten da. Hau da, A kooperatibak galerak baditu eta B kooperatibak irabaziak, bien arteko egoera parekoagoa izateko emaitzen zati bat parekatu egiten da. Beraz, FEEren arazoak aspalditik badatoz, emaitzen birmoldaketak ere lagundu du urteotan egoera bideratzen ahalegintzen. Horrez gain, MONDRAGONen baitan interkooperazio fondoak ere badira, inbertsioak eta formazioa bultzatzeaz gain (besteak beste), kooperatiben berrindartze ekonomikora bideratutako baliabideekin.

Horrez gain, Lagun-Aro dugu. Bazkide mutualistek elikatutako Lagun-Aro. Erakundeak ahaleginak egingo ditu (eta egin ditu) mutualisten egoera bideratzeko. Eta Lagun-Aro ez da entitate estralurtar bat. MONDRAGONeko kooperatibek (gehienbat) elikatzen dutena da. Urtetan zehar pilatutako baliabideak dituena.

Hori gutxi balitz, ziur naiz horiez gain hainbat kooperatibek laguntza gehigarriak eman dizkiotela FEEri urteotan.

Hori guztia jakinda, nola baiezta liteke hain arinki ez dagoela elkartasunik MONDRAGONen baitan? Fagorri azken finantzazioa ez ematea gogorra izan da, bai horixe, baina horrek ezin du ahanztarazi orain arte erakutsitako elkartasuna. Batzuk hala nahi duten arren (hala dirudi behintzat).

Ebentualak kooperatibetan

Krisi garaian kooperatibetako bazkideekin zer gertatuko den, hori izan dut blogean mintzagai. Baina, nola ez, guztiok dakigu kooperatibetan ebentualak ere badirela. Beno, oparotasun garaian krisi garaian baino gehiago, jakina.

Soldatapekoen figura bera dudan jartzen dutenak asko dira. Zein puntura arte ari gara enplegu kooperatiboa bultzatzen, kooperatibetako langileriaren zati handi bat soldatapekoa denean? MONDRAGONen kasuan %85ekoa da gehienezko kopurua. Ez nuke esango asko denik, egia esan.

Ebentualak izateak malgutasuna eskaintzen die kooperatibei. Izan ere, oparotasun garaiek amaiera izan dezakete, eta automatikoki bazkideak egiteak zailtasun garaietan malgutasuna kentzen die kooperatibei. Hala ere, posible da aitzakia hori erabilita, lanpostua egonkorra izanda ere, bazkidetza ukatzea. Helburu kooperatiboak, kasu horretan, alde batera uzten dira. Muga non dagoen, nik ere ez dakit. Baina soldatapekoen erabilera sistematikoak bideratzen du kooperatiba alternatiba sozioekonomikoa ez izatea, jabedun gehiago izanda ere, eskubideak pribilegiatuenetara mugatzen baitira.

Ez diot, inork ez dezala hala pentsa, kooperatibek, orokorrean, hala egiten dutenik. Zalantza filosofikoak ditut soldatapekoen figuraren inguruan. Eta ez dakit filialak izateak hirugarren mailako langileak sortzen ez dituen ere. Enpresaren bideragarritasunaren eta printzipio kooperatiboekiko koherentziaren arteko borrokaren beste alderdietako bat.

Jabetzaren garrantzia

Pertsonak, norbanakoak, garrantzitsuak dira enpresa/erakunde batean, baita beren garapen pertsonala zein profesionala ere. Halaber, norbanakoen arteko harremana gakoa da, batez ere botere harremana nola gauzatzen den. Botere harremanetan, baina, bi maila bereiz nahi nituzke.

Alde batetik, lanpostuan norbanakoak daukan autonomia, egitura horizontala erabakiak hartzerako orduan. Hala, eguneroko jardunean langileak enpresaren jabe sentitzea lor daiteke, eta hala motibazioa handitu. Hainbat ikerketek diotenez, gainera, motibazioak langileak efizienteago izatea lortzen du. Beraz, utzidazue gaiztakeri pixka bat erabiltzen, baina enpresari kapitalistentzako (salbuespen pila bat salbuespen) autogestioa eta lanpostuko autonomia bereziki interesgarriak izango direlakoan nago, etekin ahalik eta handienak lortzeko.

Horregatik, bigarren botere harremanari eman nahi nioke garrantzia: jabetza parekidea. Hau da, erakundearen jabetza langile guztiengan egotea, erakunde ekonomikoki demokratikoa izatea. Autogestioa eta lanpostuko horizontaltasuna garrantzitsua den arren, jabetza guztien esku izateak bideratuko du erakunde bat benetan horizontala izatea. Bestelakoan, jabe bakar/bakar batzuk beren esku izango dute botere politikoa, eta deslokalizazio edo itxierak erabakitzeko eskumena, lanpostuan autonomia eta erabakitzeko eskubidea izan edo ez.

Badira kritikak esaten dutenak Arrasateko kooperatibak hierarkikoak direla, ez dutela lortu kooperatibek bilatzen duten horizontaltasuna, jabetza demokratikoa izatea bakarrik lortu dutela. Baliteke. Hala ere, egia da kooperatiben eskalek ez dutela errazten horizontaltasuna, gertutasuna, konfiantza. Ormaetxeari entzun bezala, hasierako urtetan lantokian denek ezagutzen zuten elkar, kudeatzaileak bertatik bertara ibiltzen ziren, gertukoak ziren. Gertutasun hori landu beharko litzateke akaso, horizontaltasunera bidean. Berdintasunean oinarritutako harremanak indartuz, baina berdintasun erreala, ez jabedunen interesera mugatzen dena.

Mitoak mito

Elkarrizketa mugatu (140 karaktere) baina interesgarriak ari gara egunotan sarean izaten, kooperatiben eta bailararen bilakaeraren inguruan. Hedoi Etxartek Argiako artikulu baterako esteka ere eman digu, gomendagarria benetan (eskerrik asko, portzierto).

MONDRAGONen bilakaerak hainbat gako izan ditu, egungo egoerara arteko garapena hainbat faktoreren menpekoa dugu. Ormaetxeak dioen bezala, diktadura garaian kooperatibek zuten izaera oxijenatzailea galdu du, eta “demokrazia” izatera ohitu gara. Arrunt, natural, ikusten dugu erakundeak demokratikoak izatea. Arrasatear gisa hala ikusten dut akaso. Beharbada horrek gure eskubideei balioa kentzea eragin digu. Eta ahantzi dugu eskubideez gain betebeharrak ere baditugula. Erantzukizunak.

Ez da demokraziaren balio galtzea bakarrik. Merkatua aldatu zaigu. Filialak ditugu, merkatu kapitalistan seko murgildu gara. Ez litzatekeela hala izan beharko? Ez dakit, zaila zait erantzun bat ematea. Berrian aipatzen nuen hirugarren ildotik gertuago nagoela uste dut. Bihar kontrakoa esan dezakedan arren.

Ongizate (sozio)ekonomikoak borrokarako grina ere baretu digula askok diote. Euskararen ofizialtasunarekin borrokarako kontzientzia galdu dugun gisara. Hala ere, uste dut Debagoienak mantendu duela lanerako grina. Badugu euskalgintza, badugu komunikabide indartsua, badugu unibertsitatea, badugu kultura mugimendua, baditugu… hamaika gauza. Hobeak izan litezkeela? Ziur. Lan gogorrago egin genezakeela? Ziur. Ez dugu sekula perfektuak garela esango, guztiok dakigu hobetzeko gauza asko ditugula. Baina lorpenak ere ikaragarriak izan dira.

Desbideratzen ari naiz, hala ere. Arrasateko Kooperatiben Esperientzia ez da 40 urteko gainbehera izan, hori da esan nahi nuena. Ez ditzagun gauzak muturretara eraman. Kontzientzia galdu dela? Akaso. Inplikazioa ere bai? Baliteke. Baina aizue, mugimendu kooperatiboa sortu zenean kooperatibetan gogor lanean aritu ziren guztien inspirazioa ezin dugu filosofikoa izan zela pentsa. Enpresagintzan egin genuen bideo honetan sumatzen da. Oinarri filosofikoak bazirela, ados, baina gosea zen nagusi. Jateko gehiago izateko frigorifiko gehiago produzitu behar baziren, produzitu egingo ziren. Eta punto. Ez dezagun mitifikatu. Jarrai dezagun eraldaketa bilatzen, ondo egindakoa gogoan izanez eta erronka zahar eta berriei gogoz aurre eginez.

CIRIEC Helduak from enpresagintza on Vimeo.

Komunitatearen garapenerako (eraldaketarako) egiturak eta sareak

Krisi sistemikoa edo sistemaren kaosaren argumentazioa hainbat autorek defendatzen dute, eta egungo krisi finantzario-ekonomiko-soziala aurrekari gisa definitu. Sistemaren kaosari era ordenatu baten aurre egitea aipatzen zuen Joseba Azkarraga MUko kideak, paradigma aldaketarako prest izatea, trantsizio ordenatu batera bideratuz.

Politika ekonomikoetan (eta enpresarialetan), bi ildo hauek ezagutu ditut gaurkoan (Lasuen-en “Marx 1972″ liburuari esker): 1) ahalik eta denbora laburrenean produkzioa biderkatzea bilatzen duena eta 2) produkziorako egiturak lehenbailehen sortzea bilatzen duena (honakoa ei da Leninek aplikatu zuena eta garapen bidean dauden herrialdetan aplikatu dena). Lehena Taylorismoarekin lotu dut nik, nire ezagutza ekonomiko mugatuaren ondorioz, eta era berean, gure ekonomiako politikak horiek direla iruditu.

Hala ere, eta lehenengo parrafoa kontuan izaten badugu, egungo helburua litzateke paradigma aldaketarako egiturak lehenbailehen prestatzea. Horretarako, baina, Lasuen-ek aipatzen du ezinbestekoa dela eraikuntzaren helburua, lortu nahi den eszenatokia, ondo definituta izatea. Komunitatearen garapena buruan, zein parametrotan mugi gaitezkeen ezagutzea, eta zein izango litzatekeen (ustez) sistema honetan bizirauteko politika/estrategia.

Bitartean, sareak eraikitzen jarraitzea ezinbesteko ikusten dut. Baina ez sare enpresarialak soilik. Komunitatearen garapena beste parametro batzuetan ulertu behar badugu, ikuspegi integrala izan behar dugu kontuan. Nekazaritza, etxebizitzak, kultura…

Kooperatiben sarea eta interkooperazioa

Kooperatibak eredu sozioekonomiko alternatibo gisa ulertzen ditut. Askok ulertzen ditugu horrela. Merkatu kapitalistan egonda ere, bestelako balio eta printzipioak dituzten erakunde gisa. Kapitala tresna gisa dutenak, helburu gisa baino. Izan ere, kooperatiben funtsa komunitatearen garapena da. Oinarrian hori da. Beste kontu bat da egungo kooperatiba batzuen oinarria zein den, zergatik sortzen diren kooperatibak, kooperatibako kide batzuen helburuak zeintzuk bihurtu diren, eta abar luze bat.

Hala ere, ez da nire asmoa kooperatiba batzuen norabidearen (edo noranzkoaren?) inguruko hausnarketa egitea, baizik eta azken aldian gero eta nabarmenago egiten zaidan interkooperazio eta elkartasunaren garrantzia aldarrikatzea.

MONDRAGON adibide gisa hartzen badugu, bere gorabehera guztiekin, esango nuke bere arrakastaren gakoetako bat sortutako interkooperazioa, sarea bera, dela. Izan ere, zailtasun zein erronka berrien garaian printzipio eta helburu berak (antzekoak akaso) dituzten norbanako zein erakundeen arteko kolaborazioa gakoa bihurtzen da. Iraultzarako bezala, antolaketa eta sareak ezinbestekoak dira proiektu komunitario, lokal baina global, baterako. Krisi garaiko kudeaketa aztertzen ari naiz nire tesian, eta hori berori ikusi dut garbien: interkooperazioa eta kooperatiben arteko elkartasuna eta konpromisoa finkatuta eta egituratuta egotea zein garrantzitsua den. Kooperatibak alternatiba erreala izan daitezen zeinen garrantzitsua den kooperazioa.

Horren harira, eta Gipuzkoko beste txoko baten, Talaios Kooperatibako lagunek (Beñat Irasuegi, Unai Gorrotxategi eta Gorka Juliok) Olatukoop egitasmo interesgarria jarri dute martxan. Nolabait, orain dela 50-60 urte Debagoienean sortutako interkooperazioa eta elkartasunaren olatua egungo mugimendu kooperatiboan sortu nahi dute, eta horretarako oinarriak definitu dituzte. Etorkizun oparoa duena, egungo egoeran gero eta garrantzitsuagoa baita irla kooperatiboen sarea sortu eta indartzea.

#tobera eta Debagoiena

Urtebete pasa da. Amaitu da aurtengo Tobera, eta urtea ere, amaitzear.

Iaz hunkituta bukatu nuen Tobera, bertan ezagututako guztiengatik, sortutako loturegatik eta iazko Toberak geure argi-itzalak onartu eta umorez plazaratzeko aukera eman zigulako.

Zer esan aurtengo Toberari buruz. Nondik hasi.

Iraitz. Nola aldatu diren gauzak, kamarada. Ekainetik hona, ilusioz eta irribarrez betetako barkuan egin dugu topo, eta olatu eta marea guztien aurrean, indarrez (nekez batzuetan) egin dugu arraun. Eskerrik asko Debagoieneko proiektu integral hau posible egiteagatik. Tobera duina taularatzea baino askoz gehiago lortu duzu/dugu. Zorionak, prexoxa. Eta mila esker zure laguntasunagatik. Eta zorionak eta eskerrik asko, nola ez, Bagarako lagunei.

Mikel. Gure Mikel. Iaz txoko honetan esandako guztiak berretsiko ditut. Zelako azkartasuna, bizitasuna, eta indarra. Agortzerik ez duela dirudien indarra. Iaz baino gehixeago egin dugu topo, baina iruditzen zait orduak faltan izan ditugula, merendola horiek gehiagorako eman zezaketela. Ziur naiz, baina, Debagoiena indartzen topo egingo dugula, Toberan ez bada, beste hamaika kontutan.

Egoitz. Laburtzen ahalegintzen ari naiz, azken asteotan izandako entsegu eta berriketaldi denak sintetizatzen. Baina zaila zait. Barre algarak, urduritasunak, besarkadak, terapiak… Eta elkarlanean egindako entsegu horiek denak, eszena bakoitzari zukua ateratzen pasatako orduak. Eta pertsonaia barru-barrutik eraikitzen ikasi eta ikusi izana. Tobera hau antzerki eta “kausa” baino gehiago izan da, erronka pertsonala izan da. Mila esker, bihotz-bihotzez.

Miren. Gutxixeago egon gara aurtengoan. Baina entsegu gutxi horietan, zure indarrarekin irribarre egin eta gozatu dut berriz ere. Punkien barneko goxotasuna zugan ikus dezaket. Zu moduko emakume indartsuengan. Eta, nola ez, Olabarrietako eszena ez dut sekula ahaztuko! Barre galantak Oñatiri buelta ematerakoan!

Eta hemendik aurrera Debagoieneko lagunok zerrendatzen eta aipatzen jarraitzeko ordena erabaki behar.

Lagun oñatiarrok, zuek lehenak. Oñatiarrak bereziak zarete, ez nuen gezurrik esan, ez. Flipatuta utzi naute zuen ilusioak, emandako kariñoak, irribarre konplizeek… Bereziak, jatorrak eta maitagarriak zarete, bai horixe!

Ibi, gure Lope. Euskal Herriko errege, “zuek ez dakitzue zein naizen ni!”-ren pertsonifikazioa. Lehendakari xixtrin hori kendu eta gure agintari bihurtzeko behar besteko indarra daukazu, bai horixe. Baita bihotz ona ere. Barre franko, behar zenean laguntza, inplikazioa eta ilusioa. Ederra eta berezia izan da!

Rodri. Eta Rodri izango zara betiko. Zuri esker egin nuen lehen pankarta (eta sekulakoak entzun beharko ditut hau publikoan onartzean…), AUPA RODRI hori. Eskerrik asko. Unibertsitate zahar, moderno edo klasikotan ezin direla gauza batzuk ikasi, ez horixe. ETEO hustuan, asko.

Idoia. Gidoigile eta zuzendari berezia ezagutzeaz gain, sinzeridadez egindako zuzenketa horiek jasotzeko zortea izan dut. Kritikak ez direlako mingarriak, kariñoz jasotzen direnean. Asko ikasi dut, eta iruditzen zait ez dela prozesua amaitu, eta egingo dugula topo aurrerantzean, Zuloa proiektuan edo beste edonon.

Ana Mari, gure Ana Mari. Emakume indartsua, alaia, naturala, eta… Ana Mari. Hunkitu gabe ezin hitz egin zuri buruz. Muga, oztopo, zailtasun eta tristura guztiei aurre egiteko moduak liluratuta utzi nau, zure bizitasunak, eta kariñoa emateko gaitasunak.

Leire eta Amaia. Txokolate mikatz eta goxoak. Biok zarete Klaxk. Oñatiarren goxotasunaren irudikapena. Plazer bat izan zen zu ezagutzea, Amaia, soziedade hartatik berriz topo egitea eta eszena muntatzen hasi izana. Gozada bat zurekin berriz ere elkartzea, Leire, arbeletik urrun, baina irribarre berarekin. Joan beharko dugu Txokolateixia-ra txokolate bila, ezta?
Baina zenbat oñatiar???

Oihana, emakumeok historian lekurik ez dugu izan, eta Tobera honetan zuk eman diguzu protagonismoa, ikasi dugu gizonek Arriarango Juana bezalako altxorrak ezkutuan uzten dituztela. Zure kasua, ziur hori ez dela.

Julen eta Gaizka. Gutxixeago egin dugu topo. Bata forma-forman, eta bestea eszenatokira bakarrik igotzeko gai ere ez. Ondo pasa dut zuekin, laburrago baina ederra! Hori bai, Gaizka, zu ere ez zara Gaizka izango ziur aski, Fraimi baizik…

Eta Txirli. Ikusi dut maleta, Guardia Zibilen alboan, eszenatoki erdian. Aparta! Eta Arrasateko Eskinetos de Postal-ena itzela! Galanta zara, benetan. Ederki pasa dut, bai horixe!!!

Nagore. Bizitzan izandako aldaketak medio, ez nuen uste berriz egingo genuenik topo. Ba begira. Toberari asko zor diot. Jarraitu goxotasun hori transmititzen!

Edurne, zu azkena, baina paperik hunkigarriena benetan. Nortasuna zeinen garrantzitsua den argi utzi duzu, zure goxotasunarekin. Txantxikua animalia ederra dela erakutsi diguzu zapo eta zapaburu guztioi!

Eta badator Debagoienaren ordua. Debagoieneko beste herrien ordua, ze, Oñati, Debagoiena da. Orain lehen baino gehiago.

Gerra. Nik ez dut, ez, Gatzagako iturrian urik edan. Baina desiratzen nago Gatzara joan, astoan edo autoan, eta Erdi Aroko herri ederra ondo ezagutzeko. Eta zurekin beste berbaldi jator baten murgiltzeko.

Bailaran behera, Olatz. Antzerkia. Alaitasuna. Bizitasuna. Kontagiatzekoa, benetan. Barre franko egin dut, eta gustuko izan dut zure aholkuak neureganatzea. Hasierako eszenari zukua ateratzen lagundu didazu gainera. Mila esker.

Dukesa. Ibai. En fin. Zer esan zuri buruz. Flipatuta gelditu nintzen 24 goizean. Nondik irten da mutiko hau? Mexikarra, argentinarra, dukesa… Eta hala, natural-natural, inongo zailtasunik gabe edozein pertsonaietan murgiltzeko erraztasunez. Eta tipo jatorra gainera.

Heidi. A ez, Itsaso. Ederra. Benetan, 24 goiza ederra izan zen, gozatu egin nuen zuek ezagutzen, eszenari zukua ateratzen. Ikaragarria. Eta irribarreak, eta besarkadak, eta ilusioa, eta… Plazer bat.

Iraitz… Pena zu ezagutu ez izana…

Eneko. Ba hori, berriz ere egin dugula topo. Ziur asko ingurune naturalago batean, antzerki ez hain antzerkia egiten. Eta jarraituko dugu topo egiten, topatuko ditugu bide eta proiektu komunak, ziur.

Iosu eta Aitor. Gizon eleganteak. Bata ezagutzeko plazerra bestearekin berriz ere topo egitearen zorteari batu zaio. Bergara iaz deskubritu nuen, eta aurten berretsi dut elegantzia ez dela arropa hutsa.

Manex, ederra zurekin berriz elkartzea, iazko Toberan epaimahaian izateko ohorea eduki ondoren! Eta ederra bertsotan zuzen-zuzenean entzuteko aukera… Eta itzela zuen bion gai jartzaile aritu izana! Bertso munduak erakarriko ete nau azkenean?

Iraia! Ai… ze pena hain entsegu gutxitan topo egin izana! Plazako farola gogoan!

Nola ez, plazerra berriz ere zuekin topo egitea, Larraitz, Aitzi, Iza eta Eneko.

Eta aipatu ez zaituztedan guztiok, baina hor izan zaretenak, laguntzen, ilusioa konpartitzen.

Toberakideok, ohorea izan da zuek guztiok ezagutu izana. Bihotz-bihotzez, eskerrik asko.

Gaur, lehenengo aldiz, Debaguneko egutegiari leku polit bat egin diot neure paretetan.

Identitatea eta proiektu komuna (2): Liderra

Egun batzuk badira identitate eta proiektu komunari buruz idatzi nuela. Bertan Izaskun Murgia Elkarte Lirikoaren dinamika, magia, proiektu komunaren garrantzia izan nuen ardatz. Nolabait, proiektu komunaren garrantzia elkarteko dinamikarengan islatu nahi nuen, eredugarri eta hunkigarria iruditzen zaidalako.

12 urte pasatxo dira elkartean parte hartzen hasi nintzela, kantuko klasean Tere Gonzalez irakasleak La Tabernera del Puerto obran papel eder bat eskaini zidala. 12 urte, bai. Zarzuela egiten. Genero ezezaguna (niretzat behintzat), batere erakargarria (izenagatik, jakina), baina deskubrimentu itzela. Antzerkia eta musika nahasita, obra eta abesti ikaragarriekin.

Baina zergatik gaude hain engantxatuta elkarteko kideok? Generoagatik? Musikagatik? Antzerkiagatik? Bai, horrek ere garrantzia du, jakina, baina… talde sentimendua da zentrua. Taldeak magia du, proiektu komunaren indarra. Eta liderra. Liderraren figura garbia. Konfiantza dugu berarengan, haserre egiten digu merezi dugunean, eta eskerrak eta hitz politak eskaintzen dizkigu hunkitzen dugunean. Norbanakoen artean ezinikusiak egongo dira, jakina, baina pertsona batek batzen du guztia.

Liderrak ematen duen gertutasuna eta konfiantzak proiektu komunarengan ilusioa izatera bultzatzen gaitu. Eta biderik zailena halako liderrekin egitea errazago dela iruditzen zait. 9 hilabeteko lanaren ondoren, asteburu eta ilunkara asko sakrifikatu ondoren, hurrengo zarzuelarako CDak biltzen hasi gara jada… Eta lehenengo entsegu inprobisatuak egiten aldageletan, hurrengo 3 hilabeteak luze egingo zaizkigula iruditzen zaigun bitartean.