Kategoriaren artxiboa: ebentualak

Sindikatuen rola kooperatibetan

Ez dut orain dela gutxi arte sindikalgintzarekin inongo kontakturik izan, grebetako manifestazioetan soilik. Urrunekoak iruditu zaizkit beti, neure errealitatean lekuz kanpo, nolabait. Kooperatibak dira neure ingurunea, eredu kooperatiboarengan sinesten dut nik.

Enpresa eredu horretan sindikatuek ez dute kabidarik. Izan ere, langileek (bazkideak) badituzte bideak beraien hitza ordezkatu eta aintzakotzat hartzeko. Organoak deritzaie, Kontseilu Errektoretik Batzar Nagusira, Kontseilu Sozialetik pasata. Organo horien bidez bideratzen da lan-bazkideen hitza eta botoa. Hainbatetan hitz egin bezala, organo eta mekanismo horiek ez dute beti bermatzen parte-hartzea, bereziki tamaina handiko kooperatibetan. Sarri, ordezkaritza botoa eta iritzia delegatzera mugatzen da, hainbat arrazoi medio erabakietan parte hartzea alde batera utzita. Erakundeen tamaina da faktore gakoetako bat, norbanakoen arteko distantziak eta kolektiboen arteko ezberdintasunak areagotzen dituen heinean. Era berean, formazio enpresarial zein kooperatiboaren gabeziak ere badu eragina, erabaki gakoak hartzerako orduan ezinbestekoa baita gaiaren inguruko nahikoa ezagutza izatea.

Hala ere, kooperatibak lan-bazkideak baino gehiago dira. Kooperatibetan besteren konturako langileak ere badaude, soldatapekoak. Soldatapekoek (Mondragon-en %20a gehienez) ez dute ordezkaritza organorik. Kontseilu sozialerako hautagaiak izenda ditzakete (bazkideen artean), eta zenbait kasutan Batzar Nagusietara ere joan daitezke. Hala ere, botorik ez daukate ebentualek. Ez dute ordezkaritzarik, langile moduan tresnarik ez dute. Beraz, sindikatuen rola hortxe kokatzen dut nik kooperatibetan: ebentualen ordezkaritza lanetan, bazkideekin lankidetzan. Egungo egoerara eramanda, interesgarria izan liteke birkokapenen aurrean behin-behineko langileentzako tresna izatea sindikatuak.

Aurre-erretiroak FEEn… eta MONDRAGONen

Badira egun batzuk Zigor Ezpeletak (MONDRAGONeko kide) Euskadi Irratiko Faktoria saioan hitz egin zuena. Gestio sozialeko arloan ari denez gero (izen zehatza jakin ez dakidan arren), Fagor Etxetresna Elektrikotako bazkide “soberakinei” eskaini ahal zaien irtenbideari buruz aritu zen batez ere. Enplegua bere elkarrizketaren zentru bihurtuta.

Birkokapenak aipatzerako orduan, galdetu zioten ea behin-behineko langileen konturakoak izango ziren. Berak baietz, baina ez kasu guztietan. Gaineratu zuen aurre-erretiro “asko” izango zirela, baina ez soilik FEEn, baita MONDRAGONeko kooperatibetan ere. Benetan deigarria egin zitzaidan. Beste kooperatibetan aurre-erretiroak bultzatzeak zer suposa dezakeen? Ba 60-61 urteko langile “batzuk” uste (eta nahi?) baino lehenago erretiratu beharko direla; baliteke 58 urtetik aurrerakoak aurre-erretiratu behar izatea ere. Izan ere, Enplegua Laguntzeko prestazioak 58 urtetik gorako bazkide-mutualisten aurre-erretiroak finantzatzeko aukera ematen du. Ez hori bakarrik, 2010 inguruan, egungo egoera aurreikusiz-edo, aurre-erretirorako adina 55 urtera jaitsi zen, ezohiko egoeretarako (egungoa kasu).

Aurre-erretiroak beste kooperatibetara zabaltzeak, berriz, ez zuen komunikabideen arretarik piztu. Mugatu ziren esatera behin-behineko eta behin betiko birkokapenak izango direla, behar puntualak estaltzeko, batzuetan. Ez zitzaidan informazio esanguratsuegia iruditu halako titularrak izateko. Beharbada askoz inpaktanteagoa litzateke esatea beste kooperatibetako 55/58/60/61 urteko bazkideei eragingo diela. Ikaragarria izan daiteke eragina. Ebentualei mesede egingo diena gainera.

Ez nuen ezer espero, ez

Galdetu didate Euskal Irratiak-en ea zer espero nuen atzoko bileraren ondotik (Eusko Jaurlaritza, Debagoieneko alkate, diputazioak eta MONDRAGON Korporazioko ordezkariak bildu ziren), eta ea gehiago espero nuen bilera hartatik. Egia esateko, ez nuen ezertxo ere espero.

Hilabetetan negoziatzen ibili omen dira Fagor Etxetresnak-en egoeraren eta etorkizunaren inguruan. MONDRAGON, Fagor, Eusko Jaurlaritza eta Madrilgo gobernua. Hori zioen atzo Eusko Jaurlaritzako ordezkariren batek nonbaiten (barkatu zehaztasun eza, informazio iturri gehiegi azken aldian). Ziur aski Euskadi Irratian Erkoreka izango zen, ez nago seguru. Iruditzen zait, eta ignorantzia hutsetik idatzitakoa da, azken hilabeteotan lortutakoa ez zela bilera batean konponduko, azken asteotan gertatutakoa espero zela, nolabait. Haier enpresak ituna alde batera uztea ziur aski ez. Frantziako gobernuaren eskaintza/eskaera/proposamena beharbada ez. Baina zer espero zuten atzoko bileratik?

Ignorantziatik hitz egiten ari naiz, eta baliteke hemendik aste batzutara kontrakoa entzutea. Atzoko bileran akordioren bat lortu zutela eta egitasmo berri bat martxan jarri dutela. Oraingoz, 1.200 bazkideri soluzioa topatzea espero dutela diote. Zifrak aldatu dira. Baina ebentualen eta hornitzaileen egoera, berbera. Azken asteotan lehen aldiz, Arantza Tapiarekin ados. Ezin dira alde batera utzi. Edo sikiera kontuan hartu beharko lirateke, eta Sindek zioen enpleguarekiko erantzukizuna martxan jarri, bailaran egitasmo berriak abiarazi eta lekuko garapena bultzatzeko.

Eguneraketa: Arrasateko alkate Inazio Azkarragaurizarrek Mondraberri adierazi dio atzoko bilera informatiboa izan zela, hileta estilokoa, erabakita zegoela Fagor Etxetresnak itxiko zela.

FEE: bazkideak, bazkide-mutualistak eta ebentualak

Bazkideei soluzioa bilatu eta topatuko omen zaie. Atzo Juan Manuel Sindek (Arizmendiarrietaren Lagunen Elkarteko bozeramaleak) argi utzi zuen Onda Vascan egindako elkarrizketan: bazkideen langabeziari, lehenaldian egin gisara soluzioa topatuko zaio. Birkokapenak, kalte-ordainak, aurre-erretiroak eta abar. Gogorra izango da urte mordoxka baten ondoren etxera esku hutsik joatea, hala ere. Bakoitzaren enpresaren alde ahalik eta gogorren lan egin, ilusioa jarri, eredu kooperatiboak eskatutako konpromisoa azkeneraino eraman, eta orain hau. Esku hutsik, proiektu propio eta kolektiboa hondoratzeak dakarren tristura eta etsipenarekin soilik. Lanpostua baino gehiago galdu dute.

Baina FEEko bazkideei topatuko zaie soluzioa, duina batzuentzat, gogorra beste batzuentzat, lehengoa baino hobea gutxi batzuentzat, beharbada. Bazkide mutualistei, hobe esateko. Ez delako argitu oraindik Edesako bazkideei ere soluzioa topatuko zaien beste kooperatibetan. Izatez, Lagun-Aroko kide ez direnez gero (lehenaldian hartutako erabaki baten ondorioz), ez lukete horretarako eskubiderik. Beharbada Ormaetxeak T.U. Lankide-n argitaratutako artikulu batean aipatzen zuen “arauak hauste hori” Edesako bazkideei bideratutakoa ere izan liteke.

Aitortuko dizuet nire tesian (egunen baten bukatuko dudana, portzierto) langileen eskubideen araberako mailaketa antzeko bat deskribatzen dudala: bazkideak, iraupen jakineko bazkideak eta ebentualak. Baina FEEren egoerak 4. profil bat azpimarratu du: bazkide ez mutualista. Mailaketa interesgarria, krisi garaian kaltetuak bi taldetan banatzen dituena. Bazkide-mutualistak alde batetik, eta beste guztiak bestetik. Autoreren batek bazkideak “pribilegiatuak” direla aipatzen du. Krisi garaian matizatu beharko luke akaso: bazkide-mutualistak lirateke pribilegiatuak.

 

Ebentualak kooperatibetan

Krisi garaian kooperatibetako bazkideekin zer gertatuko den, hori izan dut blogean mintzagai. Baina, nola ez, guztiok dakigu kooperatibetan ebentualak ere badirela. Beno, oparotasun garaian krisi garaian baino gehiago, jakina.

Soldatapekoen figura bera dudan jartzen dutenak asko dira. Zein puntura arte ari gara enplegu kooperatiboa bultzatzen, kooperatibetako langileriaren zati handi bat soldatapekoa denean? MONDRAGONen kasuan %85ekoa da gehienezko kopurua. Ez nuke esango asko denik, egia esan.

Ebentualak izateak malgutasuna eskaintzen die kooperatibei. Izan ere, oparotasun garaiek amaiera izan dezakete, eta automatikoki bazkideak egiteak zailtasun garaietan malgutasuna kentzen die kooperatibei. Hala ere, posible da aitzakia hori erabilita, lanpostua egonkorra izanda ere, bazkidetza ukatzea. Helburu kooperatiboak, kasu horretan, alde batera uzten dira. Muga non dagoen, nik ere ez dakit. Baina soldatapekoen erabilera sistematikoak bideratzen du kooperatiba alternatiba sozioekonomikoa ez izatea, jabedun gehiago izanda ere, eskubideak pribilegiatuenetara mugatzen baitira.

Ez diot, inork ez dezala hala pentsa, kooperatibek, orokorrean, hala egiten dutenik. Zalantza filosofikoak ditut soldatapekoen figuraren inguruan. Eta ez dakit filialak izateak hirugarren mailako langileak sortzen ez dituen ere. Enpresaren bideragarritasunaren eta printzipio kooperatiboekiko koherentziaren arteko borrokaren beste alderdietako bat.