Joan den azaroaren 13an, Zahar-Berrik antolaturik, Markel Irizar elkarrizketatzeko aukera izan genuen. Txirrindulari profesionala izaki, euren bizimodu bereziaren hainbat kontakizun eskaini zizkigun bertan elkartutako euskaldun berri eta zaharroi.
Pelotoian euskaraz egiten zen galdetuta, baietz erantzun zigun. “Euskaldunen artean erabiltzen eta entzuten da”. Bitxia izan zen entzutea, ordea, euren artean euskaraz egiteaz gehien harritzen zirenak txirrindulari espainiarrak zirela. Imajina dezaket euretariko bat galdetuz: “Pero vosotros hablaís en euskera a vuestros hijos?” galdetu omen diote behin baino gehiagotan Markeli. “¡Pues claro!” erantzun berak. Antza denez, gainerakoek normaltzat hartzen dute euskaldunek euskaraz egitea euren artean.
Hizkuntzaren definizioari erreparatzen badiogu, “gizatalde bateko kideek elkarrekin komunikatzeko duten hitzezko adierazpidea” eskaintzen digu Euskaltzaindiaren hiztegi batuak. Gizatalde baten komunikazio bidea, beraz. Ez da kasualitatea izango komunikazio eta komunitate hitza jatorri beretik eratorriak izatea. Hortaz, gure arbasoetatik guganainoko komunikazio hori bermatzeko ezinbestekoa da transmisioa: belaunaldiz belaunaldiko hizkuntzaren transmisioa, alegia.
Euskaltegikook, esaterako, bi helburu jorratzen ditugu: batetik, euskara ikasi edo hobetu nahi duten guztiei ezagutza horiek eskuratzen laguntzen diegu; eta, bestetik, herritar horiei euskara erabiltzeko sareak eskaini, Zahar-Berri, kasu.
Are harrituago uzten du Markel Irizarrek pelotoiko txirrindulari espainiarra, gaineratzen dionean, bere txikiak 4 urterekin, gaztelera askorik ez dakiela. Txirrindulari hori imajinatzen dut eskuak burura (edo kaskora) boteaz, pentsatuz, “¡Está como una chota!”. Markelek badaki ordea, Arrasaten, bere txikiak gaztelera ere ederki ikasiko duela, baina baita, halaber, euskararen transmisioan funtsezko papera jokatzen duela berak.
Gazteleraren ezagutza ia Euskal Herriko txoko guztietan bermaturik dute gure umeek, baita ingurune euskaldunenetan ere; ez ordea euskara (ezta aipatutako eremuan ere). Bere seme-alaben euskara eskola-orduetara mugatzen duenak, ezin esperoko du, beste inongo erabilerarik gabe, gaztelera bezain ondo erabiltzerik. Kalkulatu ezazue: urte batek zenbat ordu dituen, eta eskolan pasako dituen ordu kopurua. Emaitza gutxi-asko %15 da, hau da, beste euskara erabilerarik ez badu %85ean erdara baliatuko du. Ondorioz, bere euskara maila mugatuagoa izango da, eta nahiago izango du erdaraz aritu. Horretan giltzarri gara gurasook bai ereduz, bai jarreraz.
Guraso euskaldunok, esaterako, geure ohitura eta jokamoldeekin adibideak eskaintzen ari gara haurren hizkuntz jokamoldeetarako. Esaterako, seme-alabei berba egiterako orduan, lagunartean, erosketak egiterakoan erakusten dugun jokaerak baldintzatuko du berena. Bestalde, guraso ez euskaldunek ere badute zer eginik. Gaur bertan oso adibide polita eskaini dit Eskoriatzako ikasle batek: Maitek. Bera ama da eta alaba izan bezain pronto erabaki zuen euskara ikasten hastea. Bere senarrak ez daki, baina Maite maila polita lortzen ari da. Orain bi aste, alabari etxerako lanetan laguntzen ari zela, alabak, hala eskatu zion “Ama, zergatik ez dugu euskaraz gehiago egiten?” hunkitu egin zen Maite. Euskaldun berriak abiapuntu zailago batetik abiatzen dute komunitatera sartzeko bidea, baina meritua ere halakoa dute, Markel Irizarrek behin eta berriro aitortu zien bezala.
Atzoko Markelen ikasgaia ez zen soilik euskaldun berrientzat izan, baita euskaldun zaharrontzat ere.
Arrasateko Udal Euskaltegia
